مبانی نظری وپیشینه پژوهش روند تحوّل علم

فصل دوم مبانی نظری و پیشینه پژوهش 2 - 1 - مبانی نظری پژوهش 2 - 1 - 1 - مقدمه درباره علم و تعریف آن دیدگاه ‏ های مختلفی ارائه شده است . در فرهنگ دهخدا برای واژه علم ، معانی دانستن ، یقین کردن ، دریافتن ، ادراک ، استوار کردن ، معرفت ، دانش ، آگاهی و شناسایی به کار برده شده است ( دهخدا ، 1337 ). حیدری ( 1389 ) معنای علم و دانش را در مراحل ابتدایی با معنای امروزین آن متفاوت دانسته و بیان می ‏ دارد که علم در آغاز با جادو ، خرافه ، اخترگویی و دین همراه بوده است . سروش ( 1379 ) معتقد به کاربرد دو معنای مختلف برای علم در زبان فارسی و عربی است . معنای اصلی و نخستین علم ، دانستن در برابر ندانستن است . در این معنا ، همه دانستنی ‏ ها صرف نظر از نوع آنها علم نامیده می ‏ شود و عالم به کسی گفته می ‏ شود که جاهل نباشد . علم در معنای دوم به دانستنی ‏ هایی گفته می ‏ شود که تجربه مستقیم حسی در داوری یا گردآوری آنها دخالت داشته باشد که در این مفهوم علم در برابر همه دانستنی ‏ هایی قرار می ‏ گیرد که قابل آزمون نیستند . تولد علم به معنی مطلق آگاهی ( معنای اول )، هم ‏ آغاز با تولد بشر است و رشد آن به معنای دوم ، از آغاز دوره رنسانس به بعد است . کلمه science در انگلیسی و فرانسه معادل معنای دوم علم می ‏ باشد . برونوفسکی  ( 1368 ) علم به صورتی که ما آن را می ‏ شناسیم مخلوق سیصد سال گذشته می ‏ داند . به عقیده او این علم در دنیایی ساخته شده است که در حدود سال 1660 هنگامی که اروپا خود را از کابوس طولانی جنگ ‏ های مذهبی رها می ‏ ساخت و زندگی خود را بر مبنای تجارت و صنعت آغاز می ‏ کرد شکل نهایی گرفته است . به عقیده ویلیام  و هال  ( 1363 ) مهم ‏ ترین دوره ‏ های پیشرفت علمی ، دوره یونانیان اسکندرانی ، دوره انقلاب علمی در سده هفدهم ، دوره مادیگرایی در سده نوزدهم و دوره نوین می ‏ باشد . دوره نخست ، با علم گذشته ‏ های دور ، به ویژه علم مصری ، بابلی و دوران نخستین یونان پیوند دارد . دوره دوّم ، با مجموعه ‏ ای از جنبش ‏ های سیاسی ، نظامی ، اقتصادی و دینی به دوره نخست مربوط بوده است . دوره سوّم ، علوم ریاضی پیشرفت چشم ‏ گیر داشته است . دوره چهارم ، دوره پیشرفت ‏ فنی و رشد سرسام ‏ آور علم است . 2 - 1 - 2 - مروری بر روند تحوّل علم در ایران اندیشه ‏ های علمی در ایران ریشه ‏ هایی