ادبیات نظری تحقیق حقوق اجتماعی,فرهنگی و اقتصادی شهروندان از دیدگاه امام
- حقوق اجتماعی شهروندان ازدیدگاه امام خمینی ( ره )
دکتر ابراهیم موسی زاده در کتاب جستارهایی در حقوق عمومی حقوق اجتماعی را اینگونه بیان می کنند : مجموعه حق ها و حمایت هایی است که از طریق آن آسایش ، رفاه و بهزیستی به حداکثر و عدم رفاه به حداقل می رسد . ایشان هدف این حقوق را بر خلاف برداشت های مارکسیستی و سوسیالیستی ، نه حذف نفس نابرابری ؛ بلکه تلاش برای حذف نابرابری غیر عادلانه است . دین مبین اسلام از همان اوان شکل گیری خویش چه در نصوص اسلامی ( قرآن و حدیث ) و چه در عمل و سیره پیشوایان دین ، اهمیت حقوق اجتماعی را به لحاظ حفظ کرامت انسانی و تامین بنیان های جامعه سالم دینی ، به صورت متعدد یاد آور شده و به این لحاظ از سابقه درخشانی برخوردار است . و برای عمل به تعهدات رفاهی و تحقق حقوق اجتماعی شهروندان جامعه اسلامی ، که طبعا حکومت اسلامی به منابع مالی کافی نیازمند است . برخی منابع مانند : زکات ، مالیات گیری ، خمس ، کفارات ، زکات فطره را قرار داده است ».
در مجموع می توان گفت : « حقوق اجتماعی به معنای عام کلمه حوزه های مختلفی را در بر می گیرد . در بردارنده حوزه های اقتصادی و فرهنگی در معنای خاص آن ها نیز می شود . برخی از حقوق مطرح در حقوق اجتماعی محتوا و شاکله اقتصادی صرف دارند . مانند : حق مالکیت و آزادی کسب و کار . نوع دیگر ، از حقوقی هستند که دولت ها برای اجرای عدالت همگانی و رعایت حقوق عامه به عنوان تعهد مثبت و یا فعلی بر عهده می گیرند تا در جامعه آن ها را اجرا کنند ، مانند ایجاد شغل برای همه ، تامین اجتماعی ، گسترش بیمه همگانی ، رفاه و بهداشت عمومی ، مسکن ، آموزش و پرورش و غیره ».
خطبه 216 نهج البلاغه هم درباره حقوق اجتماعی است . حضرت امیر ( ع ) در این خطبه به بیان حقوق متقابل رهبری و مردم می پردازند . در ابتدای خطبه می فرمایند : خداوند سبحان حقی را برای من به عهده شما قرار داده است . و مانند حقی که من بر شما دارم شما نیز بر عهده من حقی دارید . به نظر ایشان تعیین حقوق از جانب پروردگار است . ایشان سپس به ارتباط بین حق و تکلیف اشاره می کنند ، که حق اگر به سود کسی اجرا شود ناگزیر به زیان او نیز به کار می رود و تنها حق خداوند سبحان یک طرفه است . بنابراین این طور نیست که عده ای تنها بر عهده دیگران حقوقی داشته باشند ، بدون اینکه خود تعهدی داشته باشند .
« بوردو ، استاد دانشگاه پاریس ، در تعریف حقوق اجتماعی می نویسد : فرد پیش از آنکه شهروند باشد ، کشاورز ، کارگر ، بازرگان و پزشک است . همه این مشاغل و فعالیت ها او را در شرایط اقتصادی و اجتماعی ویژه و در قالبی قرار می دهد که
