ادبیات نظری تحقیق روابط ترکیه با کشورهای آسیای مرکزی و خزر، منطقه قفقاز، ارمنستان
گسترش روابط ترکیه با کشورهای آسیای مرکزی و خزر
بعد از فروپاشی شوروی یکی از تهدیدات مهم امنیتی منطقه را می توان حضور بازیگران فرا منطقه ای ( آمریکا ، ناتو ، چین ، اسرائيل ، ترکیه و ...) عنوان نمود که در این میان ترکیه نقش به سزایی ایفا نموده است . از زمان فروپاشی شوروی ، ترکیه سعی کرده تا روابطش را با گروه های ترک منطقه آسیای مرکزی و خزر از سر بگیرد . افزایش نفوذ در جنوب ، هدف اصلی سیاست خارجی ترکیه بوده است . در واقع ترکیه به سود احتمالی حاصل از فرصت های سرمایه گذاری در کشورهای تازه استقلال یافته شوروی ، همچنین سود حاصل از منابع دیگر که می تواند در تسهیل توسعه کل منطقه خزر سهمی داشته باشد ، بسیار علاقمند است .
ترکیه جزء اولین کشورهایی بود که بلافاصله پس از اعلام استقلال جمهوری های آسیای مرکزی در سال 1370 ، با دولت های جدید ترک زبان منطقه روابط دیپلماتیک برقرار کرد و آشکارا راهبرد نفوذ فرهنگی – اقتصادی را در قالب کمک به کشورهای برادر دنبال و با میانجیگری بین دولت های استقلال یافته و غرب ، خود را به عنوان شریک راهبردی آمریکا در این منطقه مطرح کرد . به عبارت دیگر ، پایان جنگ سرد میان بلوک های شرق و غرب که موقعیت و اهمیت راهبردی ترکیه را برای ناتو و غرب کاهش می داد با ظهور جمهوری های اکثراً ترک زبان حاشیه خزر موقعیت جدیدی را برای ترکیه به ارمغان آورد تا خود را به منزله حلقه ارتباطی غرب و جمهوری های ترک زبان مطرح کند ( 4 ).
به دنبال این تحولات ، مناسبات سیاسی ، اقتصادی و فرهنگی میان ترکیه و جمهوری های ترک ؛ به سرعت افزایش یافت . شرکت های ترک طرح های متعددی را در بخش های حمل و نقل ، ارتباطات ، ساختمان ، معدن ، نفت و گاز و ... به عهده گرفتند و دولت ترکیه به ایجاد مدارس و دانشگاه های ترکی در آن کشورها اقدام کرد . اما بخش نفت و گاز منطقه که اهمیت سیاسی و اقتصادی بیشتری نسبت به دیگر بخش ها دارد ، مهم ترین بخش اقتصادی مورد توجه دولت ترکیه است .
نقش ترکیه در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز را به طور کلی به سه دوره می توان تقسیم کرد :
1 ) فعالیت هدفمند در اوایل استقلال این جمهوری ها ، در قالب های سیاسی ، اقتصادی ، فرهنگی و ... تعریف شده ، به منظور ایجاد جای پا .
2 ) مشارکت در برخی از کنسرسیوم های نفتی در مرحله اکتشاف و بهره برداری از منابع نفت و گاز در جمهوری های منطقه
3 ) حضور جدی در ایجاد و احداث خطوط صادراتی انرژی نفت و گاز منطقه ، به عنوان کشوری که سعی دارد تا نقش اصلی را به لحاظ سرزمینی در انتقال و عبور خطوط نفت و گاز منطقه در میان مدت و دراز مدت عهده دار شود . البته روشن است که ترکیه در هر سه مرحله فوق به
