ادبیات نظری تحقیق مفهوم شرط، اقسام شرط، شرط به اعتبار ارتباط با عقد
مبحث اول : مفهوم شرط
برای فهم این که مراد و منظور ما از شرط چیست ناگزیر هستیم که واژة شرط ، اقسام شرط ، کارکردهای درج شرط و در نهایت شرط را در میان مفاهیم مشابه بازشناسی کنیم ، لذا به طرح هر یک از این موارد می پردازیم .
گفتار اول : معنای لغوی
از جمله معانی که برای واژة شرط بیان شده « نخ » و « ریسمان » است و این که نوار کاست « شَریط » خوانده می شود را هم از همین ریشه می دانند . از معانی دیگر که از طرف عالمان علم لغت برای شرط در نظر گرفته شده الزام و التزام است . برخی از لغویون شرط را به الزام و التزام در ضمن عقود دیگر معنا کرده اند و برخی دیگر شرط را صرفاً به مطلق الزام و التزام معنا نموده اند . البته به نظر می رسد اولین معنا ، معنای لغوی باشد و معنای دوم هر چند در کتب لغت ذکر شده اما از معانی اصطلاحی شرط باشد .
گفتار دوم : معنای اصطلاحی
اگر به موارد استعمال واژة شرط بنگریم در هر علمی معنای خاصی را به خود اختصاص داده است که در این قسمت به خاطر روشن شدن مقصود خویش در میان استعمالات فراوان به آن می پردازیم .
الف - شرط در ادبیات :
شرط در ادبیات به جمله ای اطلاق می شود که در فارسی پس از اداتی چون اگر ، در صورتی که ، و ... و در عربی پس از اِنْ ، ما ، لَوْ و ... ذکر می شود مثلا در آیة شریفه :« لَوْ کانَ فیهِما آلهة الّا الله فَفَسَدَتا » آنچه پس از « لوْ » و قبل از « لـَ » به کار رفته به عنوان شرط شناخته می شود .
ب - شرط در اصول و فلسفه :
در اصطلاح فلاسفه و علم اصول به آنچه از عدمش عدم چیز دیگر لازم آید بدون این که وجودش ملازمه با وجود آن چیز داشته باشد شرط گویند .
ج - شرط در لسان شرع :
اگر به برخی از روایات مربوط به خیارات بنگریم در مواردی شرط در معنای خیار آمده است . مانند « الْشَّرْطُ فِی الحَیوانِ ثَلاثَة » که منظور از شرط در این روایت خیار است که در حیوان به مدت سه روز است . در اصطلاحات شرعی ، گاهی واژه شرط به معنای مطلق « عهد » آمده است ؛ مانند « شَرطُ النّاسِ » که به معنای « عهد اَلناس » و یا « شَرْطُ الله » که به مفهوم « عَهدُ الله » است و عهد الله نیز به معنای احکام الله ، اعم از احکام تکلیفی و وضعی است ؛ چنان که در روایت زیر شرط به معنای عهد الهی ( حکم الله ) آمده است : مردی با همسرش ضمن عقد به نحو شرط نتیجه شرط کرده بود که چنانچه ازدواج مجدد کند ، زوجه مطلق باشد .
