پیشینه و مبانی نظری پنج عامل بزرگ شخصیت

پنج عامل بزرگ شخصیت ریشه ‏ های تاریخی الگوی پنج عاملی در صفات شخصیت نقطه ابتدایی برای طبقه ‏ بندی صفات ، کلمات زبان عامیانه در توصیف شخصیت است . در آغاز کیلچز  ( 1926 )، بامگارتن  ( 1943 )، آلپورت و ادوبرت  ( 1936 ) روان شناسان مختلفی بودند که از زبان عامیانه به عنوان منبعی برای تنظیم یک طبقه ‏ بندی علمی از صفات شخصیت استفاده کردند . آلپورت و ادوبرت ( 1936 ) یک مطالعه لغوی مربوط به شخصیت را در « فرهنگ بین‌المللی وبستر » انجام دادند . آن‌ها کلیه لغاتی را جمع‌آوری کردند که می ‏ توانست برای « تمیز و تشخیص رفتار یک فرد از دیگران به کار رود ». نتیجه این کار 17953 واژه بود که حدود 5 / 4 درصد کل کلمات فرهنگ فوق الذکر را شامل می ‏ شد . آلپورت و ادوبرت در این فکر بودند که این هزاران صفت شخصیت را در یک طبقه ‏ بندی رضایت ‏ بخش سازمان‌دهی کنند که مورد استفاده روانشناسان در شغلشان برای درازمدت قرار گیرد . این موضوع ، روانشناسان شخصیت را در بیش از 70 سال به خود مشغول کرده است ( آلپورت و ادوبرت ، 1936 ). آلپورت و ادوبرت ( 1936 ) سعی کردند فهرستی را که گردآوری کرده بودند به نظم درآورند . آلپورت و ادوبرت چهار طبقه اصلی را شناسایی کردند : اولین طبقه شامل گرایش‌های شخصیتی و کلی – شیوه ‏ های باثبات و پایدار سازگاری فرد با محیطش ( مانند اجتماعی بودن ، پرخاشگری و ترسویی ) می‌شود . دومین طبقه شامل حالات ، خلق و فعالیت ‏ های زودگذر ( مانند ترس ، شادی و سرافرازی ) می‌شود . سومین طبقه تا حد زیادی در برگیرنده قضاوت ‏ های ارزشی درباره رفتار و آبروی شخصی ( مانند عالی – لایق تقدیر ، عصبانی ) می‌شود . آخرین طبقه شامل ویژگی ‏ های جسمی – توانایی ‏ ها و استعدادها و سایر اصطلاحاتی که این معادله بیانگر آن است که جنبه ‏ های توصیفی شخصیت حاصل آثار متقابل محیط و فطرت آدمی بر یکدیگر است ( کریمی ، 1374 ). آیزنک سهم عوامل زیستی و ارثی را در خصوصیات شخصیتی 3 / 2 عوامل محیطی می ‏ داند . البته آیزنک عقیده دارد آنچه از طریق توارث تعیین می‌شود آمادگی برای کاری با رفتاری در موقعیت خاصی است ( فدایی دولت ، 1389 ). 2 - 2 - 1 - 2 - مفهوم شخصیت ، تعاریف و گستره آن مفهوم شخصیت در روانشناسی یک مفهوم رایج و معمول و درعین‌حال پیچیده است . کاربرد عامیانه شخصیت به حد یک مفهوم مطلوب در دیدگاه فرد تنزل یافته است . در حالی که مفهوم علمی آن به طوری مورد مناقشه است که تمام تعاریف شخصیت سعی دارند نارسایی مفهوم آن را جبران کند ( فدایی دولت ، 1389 ). تنوع نظرات در حیطه شخصیت به حدی گسترده است که تعاریف بسیار زیادی از شخصیت ارائه شده است . هر انسان آمیزه ‏ ای از سه