پیشینه و مبانی نظری پيش بيني و مدل هاي پيش بيني

پيش بيني و مدلهاي پيش بيني تعريف پيش بيني در يک تعريف کلي ، فرايند پيشگويي شرايط و حوادث آينده را پيشبيني ناميده و چکونگي انجام اين عمل را پيشبيني کردن ناميده ميشود ( بوکوتا ، 2002 ). هر سازماني جهت تصميمگيري آگاهانه بايد قادر به پيشبيني کردن باشد . از آنجايي که پيشبيني وقايع آينده در فرآيند تصميمگيري در سازمان نقش عمده اي را ايفا مي کند ، پيشبيني کردن براي بسياري از سازمانها و نهادها حائز اهميت بالقوهاي است . بنابراين بيشتر تصميمات مديريت در تمام سطوح سازمان به طور مستقيم و يا غير مستقيم به حالتي از پيشبيني آينده بستگي دارد . در مديريت استراتژيک ، پيشبيني شرايط عمومي اقتصاد ، نوسانات قيمت و هزينهي تغييرات تکنولوژي ، رشد بازار و امثال آن در ترسيم آينده بلندمدت شرکت موثر است . به همين دليل است که کنترل هر فرايند ، منوط به پيشبيني رفتار دوره فرآيند در آينده است . براي مثال ممکن است که در يک دوره فرآيند دستگاهي بيش از حد معين کار کند و تعداد اقلام معيوب توليد شده افزايش يابد . بنابراين براي شناسايي به موقع اين نقص بايد از روش هاي مناسب پيشبيني استفاده نموده و نسبت به تصحيح و يا حذف آن با توجه به شرايط موجود اقدام نمود ( ريفنس ، 1997 ). مدل هاي پيش بيني ابزارهاي عيني و رياضي که براي پردازش و تجزيه و تحليل دادهها مورد استفاده قرار ميگيرند مدلهاي پيشبيني ناميده ميشوند . به عبارت ديگر ، الگويي از يک واقعيت که ساده و کوچک شده و روابط بين متغيرهاي آن واقعيت يا سيستم را نشان ميدهد ، مدل خوانده ميشود . بنابراين ، هنگامي که متغيرهاي مورد نظر به صورتي منظم ، ساده و قابل فهم در جهت اهداف پيشبيني در کنار يکديگر قرار گرفتند و الگويي از روابط را بوجود آوردند ، يک مدل پيشبيني شکل ميگيرد . سري هاي زماني  به روند مقادير يک متغير در طول زمان که به صورت دورههاي زماني با فواصل معين و يکسان تنظيم شدهاند سري زماني گفته ميشود . در تحليل سري زماني وضعيت تغييرات يک متغير در گذشته مورد بررسي قرارگرفته و به آينده تعميم داده ميشود . به طور کلي مدلهايي که در تحليل سريهاي زماني مورد استفاده قرار ميگيرند به دو دسته مدلهاي خطي و غيرخطي تقسيم ميشوند . مدلهاي خطي مانند مدلهاي باکس ـ جنکينز  و يکنواخت سازي نمايي براي سريهاي زماني خطي مناسب هستند ، ولي در مدلسازي سريهاي زماني مالي و غيرخطي با مشکل مواجه ميشوند . مدلهاي غيرخطي از قبيل مدلهاي غيرکاهنده آستانهاي ، يک تابع غيرخطي خاص و از پيش تعيين شده را پيشبيني ميکنند . به عبارتي تابع خطي مورد استفاده در اين روشها مشخص است . نوع ديگر مدلهاي غير خطي شبکههاي عصبي مصنوعي هستند که مي توانند هر تابعي را تخمين بزنند و فرايندهاي با رفتار ناشناخته را مدل نمايند . سريهاي زماني بدنبال مقادير يک صفت متغير در طول زمان هستند . مشاهدات عموما بايد در تاريخهاي معين يعني در فواصل زماني