ادبیات نظری تحقیق پلیس، کارکرد پلیس، پلیس و امنیت، نظریه های امنی
- تعاریف لغوی پلیس
دربررسی فرهنگ لغات بویژه فرهنگ های معتبر فارسی واژه پلیس مترادف با کلماتی نظیر نظم ، پاسبان ، شهربانی ، آجان ، کلانتر ، ژاندارم و ... آمده است که اکثر این واژه ها در گذر زمان ودرطول تاریخ اهمیت خود را از دست داده اند . در مهم ترین موارد واژه پلیس اینگونه تعریف شده است :
- سازمانی درداخل کشور که متصدی حفظ نظم ومال افراد است ( معین ، 1375ص120 ).
- حفظ نظم وآرامش کشور را نمودن . ( آریانپور ، 1370ص576 ) . - سپاهی که نگهبان شهری است ( داعی الاسلام ، فرهنگ نظام فارسی ، 112 ) - اداره شهربانی ( دهخدا ، 1330ص445 ).
- تعاریف مفهومی پلیس
پژوهشگران هر کدام از منظری خاص ، به تعریف مفهومی پلیس پرداخته اند . برخی از این تعاریف مختلف پلیس در جوامع امروز نشان میدهند . برای مثال « ماکس وبر » بر مفهوم قدرت در معنای مشروعیت تمرکز کرده است . تعریف مشهور وبر از دولت به سان دستگاههای که حق انحصاری استفاده از کاربرد زور مشروع را دارد ، بیش از هر جایی در سازمان پلیس وحوزه اجرایی دولت محقق و جلوه گر می شود . با این تعریف پلیس با استفاده از حق مشروع کار برد وسایل اجبار ، به اسقرار نظم وامنیت در جامعه نایل میشود ( فروند ، 1370 ).
جرم شناسان به مفهوم دیگر از پلیس می پردازند که بازرسی ، کشف ونظارت درعرصه جامعه و زندگی را در بر میگیرد . دستگیری متخلفان و قانون شکنان ، ارائه خدمات اجتماعی امنیتی مثل برقراری نظم در رفت وآمد شهری ، حضور به هنگام در مواقع برخورد خطرات در سطح شهر و برخورد قاطع با قانون شکنان اجزای تعریف جرم شناسان از پلیس می باشد ( جونز ، 1998ص3 ).
دکتر ولی ا ... انصاری واژه پلیس را بر گرفته از واژه یونانی پولیتیا دانسته وآن را باکلمه پولیتیک به معنای سیاست ، حکومت ، مدنیت ، شهرنشینی ونظارت نزدیک واحتمالاُ هم ریشه میداند . به اعتقاد وی پلیس در مفهوم امروزی آن در درجه اول یک سازمان دولتی یا محلی است که مسئول حفظ نظم ، امنیت آسایش و آرامش عمومی و متصدی حراست از جان ، مال ، حیثیت اشخاص می باشد و در درجه دوم ، بازرسی وکشف جرایم ، جمع آوری دلایل ، دستگیری متهمان و مجرمان وسرانجام اجرای احکام کیفری را برعهده دارد ( انصاری ، 1380ص30 ).
به اعتقاد دکترکی نیا پلیس عبارت است از یک سازمان دولتی که ماموریتش حمایت از قانون اساسی جلوگیری از تخطی ، تامین نظم عمومی وحفظ جان و ناموس اشخاص است ( میرشفیعیان ، 1309ص14 ).
فرهنگ آریانپور پلیس را اینگونه تعریف کرده است :
« پلیس یک سازمان اجتماعی است که عهده دار اجرای مقررات امنیت داخلی یک کشور و اعمال قدرت قانونی برای حفظ امنیت وآرامش آن است » ( آریانپور 1379ص1666 ).
بر اساس تعریفی که فرهنگ علوم سیاسی ارائه کرده است ، سازمان پلیس
