پیشینه و مبانی نظری تحقیق بهره وری و ديدگاه هاي مختلف درباره بهره‌وری

مبانی نظری پژوهش بهرهوري يکي از اهداف هر سازمان ، دستيابي به بهرهوري است . براي رسيدن به اين هدف ، راهي جز توسل به نوعي ديدگاه سيستمي ، بومي و کاربردي وجود ندارد . موفقيتهاي چشمگير دههي اخير سازمانهايي با حداقل امکانات از يک سو و شکست سازمانهايي با بهترين تواناييهاي مادي از سوي ديگر بيانگر نقش قابل توجه عوامل غير مادي و معنوي در موفقيت آنها بوده است ( اسکولتز  و اسکاتز ، 1998 ). بهبود بهره‌وري موضوعي بوده كه از ابتداي تاريخ بشر و در كليه نظامهاي اقتصادي و سياسي مطرح بوده است ( كريمي و پيراسته ، 1383 ). اما تحقيق درباره چگونگي افزايش بهره‌‌وري بطور سيستماتيك و در چارچوب مباحث علمي تحليلي از حدود 230سال پيش به اين طرف به طور جدي مورد توجه انديشمندان قرار گرفته است . واژه بهره‌وري براي نخستين بار به وسيله فرانسوا كنه رياضيدان و اقتصاددان مكتب فيزيوكراسي ( حكومت طبيعت ) به كار برده شده است . در سال 1883 فرانسوي ديگري به نام « ليتره »، بهره‌وري را دانش و فن توليد تعريف كرد . در سال 1950 سازمان همكاري اقتصادي اروپا  به طور رسمي بهره وري را چنين تعريف كرد : بهره‌وري حاصل كسري است كه از تقسيم مقدار يا ارزش محصول بر مقدار يا ارزش يكي از عوامل توليد بدست مي آيد ( رفيعي و زيبايي ، 1383 ). کوششهاي بشر همواره بر آن بوده تا حداکثر نتيجه را با کمترين امکانات و عوامل موجود به دست آورد . اين کوششها را ميتوان دستيابي به بهرهوري بالاتر ناميد . بهرهوري ، مفهومي است که بهعنوان يک ويژگي بسيار مهم به سيستمهاي باز نسبت داده ميشود و اهميت آن تا اندازهاي است که ميتوان آن را هدف نهايي هر سيستمي به حساب آورد ( رضايي ، 1388 ). براي بهرهوري تعاريف متعددي ارائه شده است ، بعضي از آنها بسيار توصيفي هستند مانند اينکه بهرهوري استفاده بهينه از منابع انساني و مادي سازمان است که بر اساس اين تعريف ، اندازهگيري بهرهوري يک مساله بسيار پيچيده و غامض تلقي ميگردد . آلبرت آفتاليون ( 1991 ) در مقالهاي تحت عنوان سه مفهوم قدرت ، توليد و درآمد که در مجله اقتصاد سياسي به چاپ رسيد ، بهرهوري را به مفهوم رابطه ميان مقدار محصولي که در مدت معيني به دست ميآيد و مقدار عوامل مصرف شده در جريان توليد آن محصول تعريف نمود . در فرهنگ علوم اقتصادي تعاريف زير براي بهرهوري ارائه شده است : نسبت ميان مقدار معيني محصول و مقدار معيني از يک يا چند عامل توليد ؛ مقدار محصولي که هر کارگر ميتواند در زمان معين توليد نمايد ؛ بهرهوري ميزان نسبي کارايي است . بهطور کلي مفاهيم بهرهوري به نوعي ارتباط ميان مقدار کالاها و خدمات توليد شده و مقدار منابع مصرف شده در جريان توليد اين کالاها و خدمات را بيان مينمايند ، که اين روابط کمي و قابل اندازهگيري است . بهرهوري و عملکرد يکي از مهمترين شاخصهاي موفقيت يا عدم موفقيت محسوب ميشود . از مهمترين