پیشینه و مبانی نظری رویکردهای عمده در فلسفه اخلاق

اخلاق حرفه ای رویکردهای عمده در فلسفه اخلاق در اینجا میتوان به بیان انواع رویکردهای مطرح در فلسفهی اخلاق که عبارتانداز : رویکرد وظیفهگرایی ، رویکرد نتیجهگرایی ، سودگرایی ( لذتگرا )، رویکرد فضیلتگرا ، اشاره کرد . رویکرد وظیفهگرایی واژه وظیفهگرایی  را نخستین بار ، جرمی بنتام  در کتاب وظیفهگرایی یا علم اخلاق ، مطرح کرد . واژه انگلیسی Deontologismترکیبی است از Deontoبه معنی « تکلیف » و « وظیفه » و Logos به معنای « شناخت » ( موحدی ، 1389 : 165 ). نظریات مربوط به وظیفهگرایی نظریاتیاند که بدون توجه به نتایج افعال ، آنها را ذاتاً خوب یا بد میدانند . موضوعی که در این دسته از نظریههای اخلاقی تأکید میشود این است که همه ما وظایفی را بر عهده‌داریم که شامل اعمالی است که باید انجام دهیم و یا نباید انجام دهیم . این اعمال صرف‌نظر از پیامدی که دارند ، بر عهده ما هستند . ( فرانکنا ، 1385 : 47 - 46 ). وظیفهگرایی ، مانند نتیجه گرایی ، به دوشاخه وظیفهگرایی عمل نگر و وظیفهگرایی قاعده نگر تقسیم میشود . در اکثر متون و مباحث اگر از وظیفهگرایی به‌طور عام سخنی گفته میشود ، عمدتاً وظیفهگرایی قاعده نگر مراد است و حاکی از این میباشد که اگر وظیفه را همواره قاعدهاي مشخص و تعیین کند ، ارجح است از اینکه افراد بدون هیچ قواعد و مقرراتی به وظایفی که تشخیص میدهند ، عمل کنند و باعث به وجود آمدن تعارض میان وظایف شوند . ازجملۀ وظیفهگرایان عملنگر میتوان به ریچارد پرایس  و ایچ . اي . پریچارد  و ازجمله نظریات وظیفهگرایانۀ قاعدهنگر میتوان به نظریه امر الهی ، نظریه اخلاقی کانت و نظریات اخلاقی دبلیو . ديوید . رأس  اشاره کرد . دراخلاق هنجاري ، نظریات وظیفهگرایانه در مقابل نظریات نتیجهگرایانه قرار میگیرند . درحالیکه نتیجهگرایی ، اعمال درست را بر اساس نتایج خیر مشخّص و معین میکند ، وظیفهگرایی مدعی است که اگرچه نمیتوان از نتایج و پیامدهاي اعمال صرف‌نظر ، اما ویژگیهاي مهم دیگري نیز وجود دارند که تعیین‌کننده درستی و نادرستی اعمال میباشند . در وظیفهگرایی ، ملاك سنجش افعال اخلاقی ، وظیفه است . 2 - 1 - 2 - 2 - رویکرد نتیجهگرایی در سال 1958 در مقالهای تحت عنوان « فلسفهی اخلاق جدید »، نخستین بار انسکم ، واژه " Consequentialism " را که به معنی نتیجهگرایی  است در اشاره به نظریاتی که به نتایج و پیامدهاي اعمال اشخاص نظر دارند ، به کار برد . این نظریه به شکلی که اَنسکم آن را معرفی کرد ، کاملاً با نظریهی اخلاقی سودگرایی پیوند خورد ؛ به همین دلیل ، اکثر اوقات این دو نظریه با هم تلفیق میشوند و به‌جای هم به کار میروند . اما نباید از نظر دور داشت که سودگرایی ، گونهاي خاص از نظریات نتیجهگرایی است و زیرمجموعه آن قرا میگیرد ( موحدی ، 1389 : 157 ). نتیجه گرایی با این عقیده آغاز میشود که ارزشهایی وجود دارند که مقدم بر اخلاق هستند