پیشینه و مبانی نظری سرمایه اجتماعی ونظریان دانشمندان در باره آن

- 1 - ثروتی به نام سرمایه اجتماعی بر اساس منابع بانک جهانی ثروت یک جامعه به سه دسته ثروت طبیعی ، ثروت تولیدی و ثروت غیرملموس تقسیم‌بندی شده است . منظور از ثروت طبیعی ، منابع خدادادی است که در اختیار ملت‌ها قرار دارد ، سرمایه تولیدی همان سرمایه فیزیکی مرسوم است و ثروت غیرملموس نیز به عنوان تمامی اجزاي ثروت که در بالا از آنها نام برده نشده ، در نظر گرفته می‌شود و شامل مهارت و دانش نیروی کار و  سرمایه اجتماعی به معنی اعتماد بین مردم و توانایی همکاری آن‌ها در جهت یک هدف می‌شود .  آنچه اخیرا مورد تاکید قرار گرفته است ، نقش و اهمیت سرمایه غیرملموس در اقتصاد کشورها است ؛ به گونه‌ای که در سال 2000 میلادی به طور متوسط 78 درصد از کل ثروت جهان را ثروت غیرملموس شکل داده است که این میزان در کشورهای کم درآمد 56 درصد بوده و در کشورهای پردرآمد به 80 درصد می‌رسد . این آمار و ارقام حکایت از سهم بالای ثروت غیرملموس در ثروت کل ملت‌ها و کشورهای پردرآمد دارد و واقعیت مشاهده شده در کشورهای کم‌درآمد اهمیت منابع طبیعی را نشان می‌دهد و آنچه که باید به آن دست یافت ، حرکت به سمت افزایش سهم سرمایه غیرملموس یا به عبارتی سرمایه اجتماعی است . امروزه سرمایه اجتماعی به عنوان مکمل دیگر دارایی‌ها عمل می‌کند و تا حدود زیادی از هزینه اجرایی برنامه‌های توسعه‌ای می‌کاهد ؛ بنابراین ضروری به نظر می‌رسد که میزان سرمایه اجتماعی در کشور و عوامل موثر و مرتبط با آن مورد بررسی قرار گیرد . سرمایه اجتماعی شکل و نمونه ی ملموسی از یک هنجار غیر رسمی است که باعث ترویج همکاری بین دو یا چند فرد می شود ، فوکویاما با توجه به ابعاد عینی و ذهنی سرمایه اجتماعی و نقش آن در فرایند توسعه و تامین نظم و امنیت اجتماعی به طور صریح و مشخص ، در تدوین مبانی نظری و روش شناسی آن سهم قابل توجهی داشته اند . از ديد فوكوياما سرمايه اجتماعي وجود مجموعه معيني از هنجارها يا ارزش‌هاي غير رسمي است كه اعضاي گروهي كه همكاري و تعاون ميانشان مجاز است ، در آن سهيم هستند . مشاركت در ارزش‌ها و هنجارها به خودي خود باعث توليد سرمايه اجتماعي نمي‌گردد ، چرا كه اين ارزش‌ها و هنجارها ممكن است به هنجارها و ارزش‌هاي منتهي باشد . .( فوکویاما ، 1384 : 169 - 170 )   فوكوياما در ارتباط با سرمايه اجتماعي دو نكته را تأكيد مي‌كند : 1 ) سرمايه اجتماعي متعلق به گروههاست نه افراد ، به عبارت ديگر هنجارهايي كه شالوده سرمايه اجتماعي را تشكيل مي‌دهند در صورتي معني دارند كه بيش از يك فرد در آن سهيم باشند . 2 ) همكاري و همياري براي تمام فعاليت‌هاي اجتماعي ( خواه بد و خواه خوب ) ضروري است . پس ارزش‌ها و هنجارهاي غير رسمي مي‌تواند مثبت و منفي باشد . ( علاقه‌بند ، 1384 ) از نظر فوكوياما سرمايه اجتماعي دو بعد اصلي دارد : 1 ) ارزش‌هاي غير رسمي 2