پیشینه و مبانی نظری ماهیت یادگیری

ماهیت یادگیری رفتار گرایان یادگیری را « تغییر در رفتار قابل مشاهده و اندازه گیری » تعریف کرده اند ، ولی از دیدگاه گشتالت ، یادگیری عبارت از « کسب بینش های جدید یا تغییر در بینش های گذشته » است . چنان که ملاحظه می شود ، تعریف های یادگیری با نگرش فلسفی به تعلیم و تربیت و روان شناسی تربیتی ، ارتباط مستقیم یا غیر مستقیم دارد . یادگیری با هر بینشی که تعریف شود ، اساس رفتار انسان را تشکیل می دهد و نخستین صفت مشخص آن تغییر است . تغییری که به تدریج رخ می دهد ، نسبتاً ثابت و پایدار است و بر اثر تجربه حاصل می شود . از طریق یادگیری ، فرد با محیط خود آشنا می شود ، در مقابل محیط مقاومت می کند ، محیط را تغییر می دهد ، برای تأمین احتیاجات خود از آن استفاده می کند ، گاهی تحت تأثیر آن قرار می گیرد و زمانی خویشتن را با آن منطبق و سازگار می سازد . در واقع یادگیری فرآیندی است که طی آن رفتار موجود زنده ، بر اثر تجربه ، تغییر یابد ( شعبانی ، 1384 ). جامع ترین تعریفی که تا کنون از یادگیری ارائه شده تعریف هیلگارد  و مارکوییز  است . در این تعریف یادگیری عبارت است از :« فرآیند تغییرات نسبتاً پایدارکه در رفتار بالقوه ی فرد بر اثر تجربه ایجاد می شود ». این تعریف نسبت به تعاریف دیگر رجحان و برتری خاصی دارد ؛ زیرا دیدگاهی جدید از فرآیند یادگیری ارائه داده است و این دیدگاه جدید را می توان در مفاهیمی همچون فرآیند ، تغییر ، نسبتاً پایدار ، رفتار بالقوه و تجربه  جستجو کرد ( اکبری شلدرّه ای و همکاران ، 1390 ). یادگیری به طور كلي فعاليتي دگرگون‌ساز است ؛ كه افراد را براي مقابله با رويدادها و سازش با محيط آماده مي‌سازد و در موقعيت هاي مختلف و در اكثر سطوح زندگي حيواني از بازتاب هاي شرطي جانوران پست تا فرايندهاي پيچيده‌ شناختي افراد آدمي رخ مي‌دهد . آزمايش هاي گوناگون پژوهشگران و زيست‌شناسان درباره گونه‌هاي جانداران در رده‌هاي بسيار پایین نشان داده است كه محرك هاي معيني در شرايط خاصي موجب تغيير رفتار آن ها مي‌شوند . انسان كه كامل ترين و پيشرفته‌ترين موجود كره زمين است . هنگام تولد ناتوان‌ترين و درمانده‌ترين آن هاست و با بيشترين استعدادها براي يادگيري قادر است از تجربه‌هاي خود به بهترين وجه سود جويد و پاسخ ها و تجربه‌هاي آموخته او مهم ترين اندوخته‌هاي رفتاريش را تشكيل مي‌دهند . يادگيري در واقع هم يك رشته فرايند است و هم فرآوردۀ تجربه‌ها . بعضي از فرايندهايي كه در داد و ستد بين موجود آدمي و محيط انجام مي‌گيرد عبارتند از احساس و ادراك ، يادآوري ، نمادسازي ، انديشه‌هاي مجرد و تخيلي و سرانجام رفتار . يادگيري را نبايد منحصراً به صورت پيشرفت هاي مواد درسي كه در كانون هاي آموزشي انجام مي‌شود تصور نمود . وقتي كودكي بتواند توپي را بگيرد يا آن را پرتاب كند ، راه برود ، حرف بزند ،