مباني نظري و پيشينه پژوهش (فصل دو) خلاقیت
2 - 2تعاریف خلاقیت
خلاقیت از جمله مسائلی است که در باره ی ماهیت و تعریف آن تا کنون بین محققان و روان شناسان توافق به عمل نیامده است .
و یکی از مفاهیم پیچیده مربوط به انسان است که ارائه تعریف روشن ، بدون ابهام ، دقیق و مورد پذیرش اکثریت روانشناسان و مربیان تعلیم و تربیت از آن مشکل می باشد .
به لحاظ لغوی در زبان انگلیسی ، ریشه واژه خلاقیت عبارت لاتین Greate است که در فرهنگ های واژگان به گونه های متفاوتی تعریف شده است . از جمله در فرهنگ واژگان ماکاری ، خلاقیت به معنای تکامل فکر یا تخیلات فرد ، به شکل اختراع و ابداع معنا شده است . در فرهنگ و بستر ، خلاقیت توانایی یا قدرت ایجاد محصول نوین ، از راه به کارگیری قدرت تصور و تحلیل ذکر شده است ( به نقل از هاریس ، 1998 ).
اکثر روانشناسان در این مطلب توافق دارند که خلاقیت به دستاوردهای تازه و ارزشمند اشاره دارد ( ویسبرگ ، 1992 ) آیزنک ( 2000 ) معقتد است خلاقیت فرآیند روانی می باشد که ، منجر به حل مسئله ، ایده سازی ، مفهوم سازی ، ساختن اشکال هنری ، نظریه پردازی و تولیداتی می شود که بدیع و یکتا باشند .
از نظر لغوی در زبان فارسی ، خلاقیت با سازه هایی هم چون نوآوری ، ابداع و اختراع تعریف شده است که با وجود تشابه با سازه های ذکر شده ، متفاوت از آن هاست ، خلاقیت فعالیتی فکری و ذهنی است که لازمه و زیرساخت نوآوری است ، ولی نوآوری بیشتر جنبه علمی دارد و محصول نهایی عمل خلاق است .
ابداع نیز به کارگیری خلاقیت است . در حقیقت ابداع ماحصل حرکتی است که نقطه شروعش در خلاقیت و حیطۀ فکر بود و با به کارگیری تجارب دیگر ، به صورت پدیده نو ظهور ، آشکار شده است . ارتباط با خلاقیت و ابداع ، چنین است که خلاقیت بدون ابداع قابل تصور نیست ، اما ابداع بدون خلاقیت بی معنی است . اما اختراع عبارت است از ایده یک مخترع که در عمل راه حل یک مشکل مشخص تکنولوژیکی را ارائه دهد .
به گونۀ ساده راه حل نوین یک مشکل صنعتی ، اختراع نامیده می شود ( امیرحسنین ، 1384 ، ص 38 ). گفتنی است افزون بر تعاریف لغوی ، برخی از فرآیندهای ذهنی هم چون حل مسئله ، استدلال قیاسی ، استدلال استقرایی و توانایی با فرآیند خلاق مترادف فرض شده اند ( هارناد ، 204 ).
در فرهنگ نامه ابداع یا آفرینش به معنای چیزی نوآوردن یا کار تازه کردن است ( فرهنگ امید ، 1362 ). ورتایمر ( 1959 ) می نویسد : خلاقیت فرآیند ویران سازی یک گشتالت به نفع گشتالت بهتر است ( تیلور ، 1988 ، ص 99 ).
در مجموع تعریف های خلاقیت را چنین تقسیم بندی می نمایند : بعضی از تعریف ها ، ویژگی های شخصیتی افراد را محور قرار داده و بعضی دیگر براساس فرآیند خلاّق و تعریف های دیگر بر حسب محصول خلاّق به خلاقیت نگریسته اند .
از جمله افرادی که بر حسب شخصیت به
