مباني نظري و پيشينه پژوهش اضطراب انتحان

مبانی نظری اضطراب امتحان مقدمه اضطراب امتحان یکی از اضطراب‌های موقعیتی است که با عملکرد و پیشرفت تحصیلی میلیون‌ها دانش آموز و دانشجو در مراکز آموزشی رابطه تنگاتنگ دارد ( هیل ، 1984 ؛ به نقل از بیابانگرد ، 1378 ). اضطراب امتحان به عنوان تجربه‌ای ناخوشایند با درجات مختلف ، حیطه‌های نگرانی و هیجان پذیری را تحت تأثیر قرار داده و از کسب معلومات ، چگونگی پردازش صحیح اطلاعات و عملکرد تحصیلی تا انگیزه‌ها ، و نگرش‌های فرد را متاثر می‌سازد وبا مکانیزم‌های خاص خود ، توان پیشرفت و بروز خلاقیت‌ها و استعدادها را تحلیل می‌برد و مانع رشد و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان می‌گردد . سیبر ( 1980 ) اضطراب امتحان را حالت خاصی از اضطراب عمومی می‌داند که شامل پاسخ‌های پایدار شناختی ، فیزیولوژیکی و رفتاری مرتبط با ترس از شکست می‌باشد و فرد آن‌را در موقعیت‌های ارزیابی تجربه می‌کند . هنگامی که اضطراب امتحان رخ می دهد بسیاری از فرایندهای شناختی و توجهی با عملکرد موثر فرد تداخل می‌کند . گیودا و لودلو ( 1989 ) اضطراب امتحان را نوعی واکنش ناخوشایند و هیجانی نسبت به موقعیت ارزیابی در مدرسه و کلاس درس تعریف کرده‌اند . این حالت هیجانی معمولاً با تنش ، تشو یش ، نگرانی ، سردرگمی و برانگیختگی سیستم اعصاب خود مختار همراه است . اسپیلبرگر ( 1980 ) اضطراب امتحان را متشکل از دو عامل نگرانی و هیجان پذیری می‌داند . با توجه به اینکه اسپیلبرگر برای تبیین اضطراب امتحان دو مؤلفۀ نگرانی و هیجان پذیری را مطرح کردند ، مؤلفه مهم اضطراب امتحان مؤلفه نگرانی یا فعالیت شناختی نامربوط به تکلیف است که شامل دلواپسی شناختی زیاد درباره عملکرد ، پیامدهای ناشی از امتحان ، افکار مربوط به خراب کردن امتحان ، تحقیر خویشتن ، ارزیابی توانایی خود در مقایسه با دیگران و انتظارات منفی از عملکرد می‌شود . علایم اضطراب علایم اضطراب را می‌توان به چهار گروه شناختی ، عاطفی ، رفتاری و فیزیولوژیکی تقسیم کرد . این عناصر چهارگانه از همدیگر مستقل نیستند ، بلکه عملکرد آن‌ها با کل ارگانیزم هماهنگ می‌باشد . این چهار گروه علامت عبارتند از : الف ) علایم شناختی : شامل مشکلات حسی – ادراکی ( مانند احساس غیر واقعی و گوش به زنگ بودن )، مشکلات تفکر ( مانند حواس پرتی و اشکال در به یاد آوری مطالب ) و اشکالات مفهومی ( مانند تحریف شناختی ). ب ) علایم عاطفی : شامل بی‌حوصلگی ، ناآرامی ، تنش ، زود رنجی ، ترس ، هراس و وحشت . ج ) علایم رفتاری : شامل بازداری ، اجتناب ، اشکال کلامی ، ناهماهنگی ، نا آرامی و نفس نفس زدن . د ) علایم فیزیولوژیکی : شامل علایم قلبی – عروقی ، مشکلات تنفسی ، علایم عصبی – عضلانی ، معده‌ای – روده‌ای و علایم پوستی ( بک ، 1985 ؛ به نقل از کاظمیان مقدم ، 1389 ). مدل‌ها و نظریه‌های اضطراب امتحان نظریه توجهی – شناختی  واین ( 1971 )،