مباني نظري و پيشينه پژوهش هوش معنوی

مفاهيم هوش هوش پس از گذشت سال ها از سلطه بهره هوشی ( IQ )، برجوانب مختلف زندگی ، اکنون از اهمیت آن به عنوان تنها عامل موفقیت کاسته شده است . هر چند که مفهوم هوش ممکن است در نزد افراد مختلف معانی متفاوتی داشته باشد ، با این حال وقتی صحبت از هوش به میان می آید ، بلافاصله نوعی توانایی ذهنی درباره انسان تداعی می شود . اگر چه در میان تعدادي از دانش آموزان ، تفاوت هاي فراوانی یافت می شود ، اما وقتی صحبت از موفقیت بعضی از آنان و عدم پیشرفت تعدادي دیگر به میان می آید ، مهم ترین چیزي که به ذهن می رسد تفاوت هوشی آنان است حال آن که در گذشته این تفاوت تماماً به بهره هوشی نسبت داده می شد و فردي موفّق قلمداد می گردید که داراي بهره هوشی بالایی می بود . اکنون بهره هوشی بالا به تنهایی ارزش قلمداد نمی شود ؛ چرا که تنها 20 % از موفقیت را در بر می گیرد حال آن که 80 /. از موفقیت به هوش هیجانی و هوش معنوي نسبت داده شده است . بنابراین ، امروزه روانشناسان توجه ویژه اي به این قابلیت و نقش آن در زندگی نموده اند و هر روز اهمیت و نقش آن به عنوان عاملی تأثیر گذار بر موفقییت در جوانب مختلف زندگی افزوده می شود ( گلمن  1998 ). امروزه همگی ما بر این باوریم که میزان توانایی ذهنی فرد یعنی آن چه که ما به عنوان هوش می شناسیم و مقدار آن را توسط تست هاي هوش می سنجیم . البته باید توجه داشت که هیچ تضمینی براي موفقیت و خوشبختی فرد وجود ندارد . تا چند سال اخیر روانشناسان پاسخ روشنی براي این سئوال که چه عاملی می تواند تاحد زیادي موفقیت و خوشبختی فرد را پیش بینی کند ، نداشتند . پس از تحقیقات زیاد معلوم شد که توانایی احساسی فرد ، نه تنها مهم تر از توانایی ذهنی او است ، بلکه نقش بسزایی نیز در موفقیت ، کار ، روابط با دیگران و حتی سلامت جسمی فرد دارد ) گلمن ، 1998 ). تعریف هوش در تعریف واژه هوش اتفاق نظر میان روانشناسان وجود ندارد . تعریف دقیق هوش بسیار دشوار و اغلب مورد نزاع متخصصان است . امروزه ، روانشناسان معتقدند که هوش ، مجموعه توانایی هاي یک فرد محسوب می شود که توسط آن ، فرد چیزي را می فهمد و به طور منطقی می اندیشد و رفتار می کند . با این حال عناصري از هوش وجود دارد که مورد توافق غالب پژوهشگران است . گیج و برلاینر ( 1992 ) ، این عناصر را به سه دسته زیر تقسیم نموده اند : 1 - توانایی پرداختن به امور انتزاعی : افراد با هوش با امور انتزاعی ( اندیشه ها ، نمادها و مفاهیم ) سر و کار دارند تا ابزارهاي مکانیکی ، فعالیت هاي حسی و عینی ). 2 - توانایی حل کردن مسایل : توانایی پرداختن به موقعیت هاي جدید ، نه