مبانی نظری تربیت ،شخصیت،خانواده،نقش پدر ومادر

توضیحات :

مبانی نظری تربیت ،شخصیت،خانواده،نقش پدر ومادر در قالب Word ، قابل ویرایش ، 75 صفحه.

بخشی از متن :

تحقیقات کاربرد مواد آموزشی:

مقدمه:

تقدیم این تحقیقات به آن معلمان و مربیان و اساتیدی که شغل مقدس تدریس را با همه مشکلات و زحماتش و با توجه به تأثیر والای این وظیفه بزرگ اجتماعی، و با رضایت تمام پذیرفته‌اندو میدانند که اگر امروز قدر کار بزرگ آنها کوچک شمرده شود فردا در برابر رسول و اهل بیت پاکش یعنی مربیان و معلمان والامقام بشری سرافراز و آبرومند خواهند بود.

و در ادامه تقدیم می‌دارم به آن جوانان و نوجوانان برومندی که زحمات معلمان آگاه و دلسوز خود را پاس می‌دارند و وجود آنها را در راه سعادت خود عزیز می‌شمارند و محبت آنها را همیشه در دل پاکشان زنده می‌دارند تا فردا در برابر رسول خدا و اولیای گرامی او عزیز و موجب روشنی چشم استادان خویش باشند.

چنانکه در میان شما رسولی از خودتان فرستادیم تا آیات ما را برای شما تلاوت کند و دلها و نفسهای شما را از جهالتها و زشتیها و آلودگیها پاک نموده به اخلاق و فضایل انسانی رشد و کمال بخشد و همچنین شما را تعلیم کتاب و حکمت دهد و آنچه را که در قدرت و امکان شما نبوده تا بفهمید به شما بیاموزد. بنابراین مرا که خالق و منعم شما هستم همیشه بیاد داشته باشید تا من هم به لطف بیشتر و عنایتهای آینده شما را یاد کنم[1].

بخش اول: تربیت

تربیت و قلمرو آن

تربیت بطور خلاصه عبارت است از پرورش و رشد دادن استعدادهایی که آفریدگار جهان در وجود انسان جهت سعادت و کمال او بودیعت گذاشته است.

با این تعریف اجمالی موضوعات زیر در امر تربیت مورد دقت و توجه قرار می‌گیرد:

1. تربیت‌کننده با داشتن هدف معین و علاقمندی کافی و آگاهی کامل به اهمیت و ارزش تربیت این مسئولیت مقدس را می‌پذیرد.
2. او از تجربه‌ها و اطلاعات لازم بهره‌مند می‌باشد و از اصول و مبانی تربیت عالم و آگاه و خودش نیز از فضایل اخلاقی و مزایای تربیتی برخوردار است.
3. تربیت‌کننده نسبت به موقعیت فرد یا افراد مورد تربیت و استعدادهای جسمی و روحی آنها آشنایی کامل دارد و می‌داند که چگونه انسانهایی را برای چه جامعه‌ای باید بسازد.
4. مربی به وضع و شرایط محیطی که در آن زندگی می‌کند و نیازهای اساسی آینده جامعه خود کاملاً آگاه است و فعالیت خود را متناسب با آن نیازها بکار می‌اندازد.
5. کار و فعالیت مربی مبتنی بر طرح و برنامه حساب شده و متوجه به هدفهای صحیح و مطلوب جامعه و متکی بر روش متناسب با این هدفها انجام می‌گیرد.
6. مسئول تربیت برای پیشبرد اهداف مقدس خویش ناگزیر است وسایل کار برای خود و افراد مورد تربیت متناسب با شرایط و امکانات زمان داشته باشد زیرا می‌داند که هیچ کاری بدون وسیله متناسب به انجام نمی‌رسد.
7. در جامعه‌ای که اکثریت قریب به اتفاق آن مسلمانند مربی آگاه می‌کوشد تا برای پایداری و استواری یک جامعه مترقی و مستقل اسلامی افرادی مؤمن و صاحب رشد و متخلق به اخلاق اسلامی و خدمتگزار به جامعه خود تربیت کند.

پایه‌های اساسی تربیت

تمایلات انسانی و غرائز طبیعی بمنزلة پایه‌های اساسی است که تربیت بر روی آنها بنا می‌شود. یا بعبارت دیگر، تربیت عبارت از تعدیل خواهشهای طبیعی و تنظیم کیفیت بهره‌برداری از نیروهای غریزی است.

«خوی و منش عبارت است از غرائزی که شغل و تجربه آن را بگونه‌ای مختلف رنگ کرده و مانند کاشی‌کار ماهری پهلوی هم چیده است.»[2]

موقعیکه آداب و رسوم تربیت بر اثر تکرار و ممارست، رنگ عادت بخود می‌گیرد و بصورت خلق و خوی ثابت در می‌آید، آدمی بر طبق آن از سرمایه‌های طبیعی خود استفاده می‌کند و به آسانی، غرائز در مجاری عادات بجریان می‌افتند.[3]

«عادات به محض آنکه تشکیل یافتند با بهره‌برداری از ذخیرة فعالیتهای ذاتی آدمی، به وجود خود ادامه می‌دهند و لاینقطع این فعالیتها را به میل خودشان تحریک می‌کنند، تقویت می‌نمایند، تفکیک می‌سازند، متمرکز می‌کنند و از غرائز خام و نامنظم، دنیائی مطابق میل خود بوجود می‌آورند به طوری که می‌توان گفت آن موجود نه مخلوق عقل است و نه زائیده غریزه، بلکه مصنوع عادات می‌باشد.»[4]

اشاراتی کوتاه و مختصر به مراحل تربیت

پیامبر اسلام (ص) سنین میان تولد تا 21 سالگی را که با اهمیت‌ترین مرحله تربیتی است به سه مرحله تقسیم نموده است، و در قالب یک حدیث می‌فرمایند: «فرزند، در هفت سال اول سید و آقا است، و در هفت سال دوم بنده، مطیع و فرمانبردار است،‌ و در هفت سال سوم وزیر، طرف شور و مسئول است.»[5]

مراحل تربیت را از نظر اسلام می‌توان در دو مرحلة پیش از تولد و بعد از تولد بررسی نمود، مرحلة پیش از تولد شامل پیش‌بینی‌های لازم در انتخاب همسر جهت انتقال صفات و ویژگیهای مطلوب به کودک، تدابیر لازم به هنگام انعقاد نطفه و دوران جنینی و زایمان، مرحله بعد از تولد را می‌توان به پنج مرحله عمده تقسیم نمود:

کودکی، نوجوانی، جوانی، بزرگسالی، پیری که ما از ذکر توضیحات این مراحل فوق خودداری می‌کنیم.[6]

اهداف تربیتی

1. هدفداری جهان عموماً و انسان خصوصاً به عنوان یک هدف تربیتی است

تعلیم و تربیت اسلامی نخست این واقعیت تحول‌آفرین را به انسان متذکر می‌شود که دستگاه خلقت عبث و بیهوده برای بازی نیست و قرآن می‌فرماید: «آسمان و زمین را با هر چه میانشان هست بیهوده نیافریدیم این گمان کسانی است که کافرند وای از جهنم برای آن کسانی که کافرند.»[7]

و همچنین در مورد هدفدار بودن خلقت انسان با صراحت و قاطعیت تمام می‌فرمایند:

«گمان می‌کنید شما را بیهوده آفریدیم و بسوی ما بازگشت نخواهید کرد.»[8]

1. اطمینان و قرب الهی به عنوان یک هدف تربیتی است

انسان با طی منازل و قطع مراحل در مقام والای اطمینان و قرب به حق قرار می‌گیرد، در قرآن آیاتی در مورد اطمینان قلب وارد شده است از جمله در سوره فجر می‌فرماید: ای نفسی که (در پرتو ایمان) به اطمینان رسیده‌ای همانا بسوی پروردگارت بازگرد با خشنودی متقابل تو از او و او از تو خشنود، پس داخل در مسلک بندگانم و داخل شو در بهشتم.

1. صبر بعنوان یک هدف تربیتی است

اگر تصور کار، سیمای کارگران را تداعی می‌کند که بار تولید را به دوش می‌کشد تصور صبر این سئوال را بوجود می‌آورد که «صبر برای چه کسی مطرح می‌شود؟» و چه شرایطی است که انسان را به صبر نیازمند می‌کند؟ از این رهگذر است که می‌بینیم صبر، آنجا طرح می‌شود که پای «عمل» در میان است همچنانکه احتیاج به «سپر» را کسی احساس می‌کند که مرد اسلحه و شمشیر است در متن آیات مربوط به صبر، به وضوع خواهیم دید صبر نه تنها یک مفهوم ذهنی نیست بلکه دقیقاً به جای عمل بکار رفته است و درست بر عکس کسانیکه صبر را اعلام سکون و حتی عقب‌نشینی پنداشته‌اند در طی آیات فراوانی، مفهوم کامل حرکت و پیشروی دارد، به این ترتیب صبر در تعلیم و تربیت اسلامی تعریف ویژه خود را دارد و هرگز نباید آن را با ملاکهای عمومی سنجید.

«برای آنها که اهل ایمان و عمل صالح هستند پاداش الهی از هر چیزی بهتر است، البته این پاداش را کسی جز صابران در نمی‌یابند.»[9]

«ای اهل ایمان در پیشرفت کار خود صبر و مقاومت پیشه کنید و به ذکر خدا و نماز متوسل شوید خدا یاور صابران است.»[10]

در اصول کافی باب صبر از قول معصوم آمده است: صبر سه گونه است: صبر بر مصیبت و صبر در برابر معصیتها و گناهان و صبر بر رنج ناشی از اطاعت خداوند و راه او

ایمان بر چهار پایه استوار است: بر صبر و یقین و عدل و جهاد، و صبر نیز خود بر چهار شاخه: اشتیاق، خوف، زهد، انتظار پس هر کس که مشتاق بهشت بود از بند شهوتها و لذتها رها می‌شود، و کسی که از عذاب خدا هراسید از گناهان و محرمات کنار می‌کشد، و کسی که به دنیا بی‌رغبت شد مصیبتها و سختیها را سبک می‌شمارد و آن که به انتظار مرگ بود، در انجام هرچه زودتر و هرچه بیشتر نیکوئیها و آرمانهای خیر سرعت می‌گیرد.[11]

«هرکس از مؤمنین به بلایی گرفتار شود و صبر کند برایش اجر هزار شهید باشد.»

در خاتمه یادآور می‌شویم که صبر بر دو رویه استوار است: صبر از آنچه دوست داری و صبر بر آنچه کراهت داری و شهوتها، اطاعتها

[1] - بقره / 151 و 152

[2] . لذات فلسفه ص 211

[3] . جوان از نظر عقل و احساسات هیئت نشر معارف اسلامی صفحه 145

[4] . اخلاق و شخصیت ص 123

[5] . مکارم الاخلاق جلد یک ص 115

[6] . مبانی تربیت و اخلاق اسلامی – علی فایضی – محسن آشتیانی – ص 167

[7] . سوره آل عمران آیه 191

[8] . سوره مومنون آیه 115

[9] . سوره قصص آیه 80

[10] . سوره بقره آیه 154

[11] . بهار، ج 68، ص 348

فهرست مطالب :

بخش اول: تربیت 23-8

1. تربیت و قلمرو آن
2. پایه‌های اساسی تربیت
3. اشاراتی کوتاه به مراحل تربیت
4. اهداف تربیتی
5. عوامل تربیت
6. سخن، ابزار تربیت
7. اسلام و تربیت‌پذیری انسان
8. نکات عقلی و اسلامی در تربیت‌پذیری انسان
9. ارزش و اهمیت تربیت
10. توضیحاتی دیگر در باب هدف تربیت و تعلیم
11. تربیت و وظائف آن
12. ویژگیهای تربیت دختران
13. عالیترین انتساب
14. بهترین میراث
15. بروز نتایج تربیت

بخش دوم: شخصیت 30-24

1. شخصیت چیست؟
2. صفات پایدار
3. منشا شخصیت
4. اثبات شخصیت
5. جوان و محیط اجتماعی
6. اسلام و صفات شخصیت
7. شخصیت فرزندان
8. بشر و خواهش عزت نفس
9. عزت نفس و آزادگی
10. مراعات شرف کودک در خانواده
11. آئین اسلام و عزت نفس

بخش سوم: خانواده و مسائل نوجوانان و جوانان 39-31

بخش اول: تربیت و مسائل عاطفی

الف: خانواده و تربیت

1. وظایف والدین
2. سخنی دیگر درباره نخستین مربی کودک
3. معلم اول کودک
4. پی‌ریزی قواعد زندگی
5. خانواده و تربیت
6. شریفترین خدمت
7. مراقبت‌ها در هفت سال سوم
8. تمایلات نوجوان و جوان
9. توجه به نیاز آنان
10. مهرطلبی آنان
11. هدایت نوجوان و جوان

ب: نیاز به محبت 43-40

1. جلوه‌های مهرطلبی
2. جدائی‌های طولانی
3. مهرورزی به هنگام بازگشت
4. چهره متبسم
5. چند نکته مهم

بخش چهارم: نقش پدر 50-44

الف: اخلاق پدر

1. همدمی با فرزندان
2. در برابر حرف حق
3. اما سخنی هم با شما

ب: بیگانگی با فرزندان

1. جوش کار و تلاش
2. سر در لاک خود

ج: نزاع در خانه

1. خانه جهنمی
2. سعادتمندی کانون
3. گریز از خانه
4. آثار بد خشونت‌ها

بخش پنجم: نقش مادر 54-51

الف: اخلاق مادر

1. مادر و اخلاق اسلامی
2. حوصلة مادر

ب: مادر و رازهای فرزندان

1. مادر بهترین رازدار
2. چند نکته مهم

ج: جنبه‌های مذهبی مادر

1. مادر و مذهب
2. نیاز به ایمان
3. کنترل روابط
4. در برابر عبادت فرزندان