توضیحات:
مقاله با موضوع برزخ و فلسفه وجود برزخ 17 صفحه در قالب ورد قابل ویرایش.
بخشی از متن :
برزخ در فلسفه و عرفان
برزخ، در لغت به معنای حاجز و جداکننده دو چیز از یکدیگر، و کاربرد اصطلاحی این واژه در متن‌های عرفانی و فلسفی به معنای عالَمی میان عقول مجرّد و اجسام مادّی، حایز اهمیت است، و در این مقاله به اسماء برزخ و برزخ نزولی و برزخ صعودی و خصوصیات برزخ اشاره می‌شود.
عالم برزخ
انسان پس از مرگ وارد عالم برزخ می‌شود. برزخ عالمی است بین این دنیا و جهان آخرت. برزخ برای هر فردی با توجه به اعمال او در دنیا شکل می‌گیرد. در این مقاله قصد داریم بر پایه آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت (ع) با ویژگیهای عالم برزخ و جایگاه انسان در آن بیشتر آشنا شویم.
برخی ویژگیهای عالم برزخ عبارتند از:
- بیشتر انسانها در حالتی مثل خواب هستند بجز شهدا و شیعیان خاص خداوند.
- در برزخ خیر و شر وجود دارد برخی افراد احساس لذت دارند و بعضی افراد در رنج و عذاب هستند.
- برزخ برای برخی طولانی است و برای افرادی بسیاری کوتاه و گذرا است؛ در برخی روایات، برزخِ اهل ایمان، زمان کوتاهی ذکر شده است.
- پس از زنده شدن در قیامت، همگان احساس می‌کنند به اندازهٔ نیم‌روزی در خواب بوده‌اند و زمان برزخ را چه کم باشد و چه زیاد، از یاد می‌برند.
ابتدا چکیده مطالب ارائه شده است:
چکیده
برزخ در لغت به معنای «حائل میان دو شیء» است.
زمانی که مرگ، انسان را فرا می‌گیرد برزخ او آغاز می‌شود. برزخ تا هنگام برانگیخته شدن انسانها ادامه دارد.
دوران برزخ حالت مرگی است بین دو حیات. با روی آوردن مرگ، ما به خوابی عمیق فرو می‌رویم و با زنده شدن در قیامت از خواب بیدار می‌شویم و به زندگی ادامه می‌دهیم.
قرآن کریم احساس انسان را پس از زنده شدن به اندازهٔ یک شب تا صبح یا یک صبح تا شب بیان می‌کند.
طول زمان برزخ متناسب با میزان مسائلی است که برای انسان پیش می‌آید؛ برزخ برای بعضی افراد، دورانی سریع است و برای بعضی طولانی است؛ همانند زمان خواب که ممکن است خواب چند دقیقه‌ای، به خاطر رؤیاهای گوناگون، طولانی جلوه کند و یا برعکس، خوابی طولانی، کوتاه به نظر آید.
معنای برزخ
برزخ در لغت به معنای «حایل میان دو چیز همانند» است.[1] آیت الله جوادی آملی می‌فرماید:
برزخ چیزی است که در میان دو شیء حایل شود. از این رو به جهانی که بین دنیا و آخرت واقع می‌شود، برزخ اطلاق می‌گردد.
برزخ چیست
سومین دورۀ زندگی انسان، عالم برزخ است. از زمانی که مرگ، انسان را فرامی‌گیرد، برزخ او شروع می‌شود. این برزخ تا هنگام برانگیخته شدن ادامه دارد:
﴿ وَمِنْ وَرَائِهِمْ بَرْزَخٌ إِلَى یَوْمِ یُبْعَثُونَ﴾.[2]
و پیشاپیش آنان برزخى است تا روزى که برانگیخته خواهند شد.
مفسران و متکلمان مسلمان، به ویژه متکلمان شیعه، به وجود عالم برزخ اعتراف و بر آن تأکید کرده‌اند.
آیا برزخ همان قبر است؟
از دیدگاه قرآن و روایات برزخ و قبر یک چیز است که گاهی از آن به عالم قبر و گاهی از آن به جهان برزخ یاد می‌شود.[3]
فلسفه وجود «عالَم برزخ» چیست؟پاسخ اجمالی:
فلسفه «عالم برزخ» که میان دنیا و آخرت قرار دارد مانند فلسفه هر مرحله متوسّط دیگر است؛ زیرا انتقال از محیطى به محیط دیگر در صورتى قابل تحمل است که مرحله میانه اى باشد که بعضى از ویژگى های مرحله اول و پاره اى از ویژگى هاى مرحله دوّم را داشته باشد. به علاوه قیامت براى همه انسان ها در یک روز تحقق مى یابد؛ لذا بایستی در میان دنیا و آخرت برزخى باشد تا ارواح بعد از جدا شدن از بدن ها به آنجا منتقل گردند و تا پایان دنیا در آنجا بمانند. فایده دیگر برزخ، جبران پاره اى از کمبودهاى تعلیم و تربیت افراد مؤمن است.
پاسخ تفصیلی:
فلسفه زندگى دنیا به خوبى روشن است؛ چراکه محل امتحان و آموختن و پرورش و تحصیل کمالات علمى و عملى براى عالَم دیگر است. دنیا به تعبیر روایات اسلامى و بعضى از آیات قرآن، مزرعه، تجارتخانه، دانشگاه، میدان تمرین و یا به تعبیر دیگر به منزله «عالَم جنین» براى جهان دیگر است. آخرت مرکز انوار الهى، دادگاه بزرگ حقّ، محل رسیدگى به حساب اعمال و جوار قرب و رحمت خداست.
در اینجا این سؤال باقى مى ماند که فلسفه «برزخ» چیست؟ در پاسخ این سؤال مى توان گفت: که فلسفه عالم برزخ که در میان دنیا و آخرت قرار گرفته مانند فلسفه هر مرحله متوسّط دیگر است؛ زیرا انتقال از محیطى به محیط دیگر که از هر نظر با آن متفاوت است، در صورتى قابل تحمل خواهد بود که مرحله میانه اى وجود داشته باشد، مرحله اى که بعضى از ویژگى های مرحله اول و پاره اى از ویژگى هاى مرحله دوّم در آن جمع باشد.
به علاوه قیامت براى همه انسان ها در یک روز تحقق مى یابد؛ چرا که زمین و آسمان باید دگرگون شود و عالمى نو ایجاد گردد و حیات نوین انسان ها در آن عالم نو صورت گیرد. با این حال راهى جز این نیست که در میان دنیا و آخرت برزخى باشد و ارواح بعد از جدا شدن از بدن هاى مادّىِ عنصرى به برزخ منتقل گردند و تا پایان دنیا در آنجا بمانند و پس از پایان دنیا و آغاز شدن قیامت، همه با هم محشور نشوند؛ زیرا ممکن است هر انسانى براى خود مستقلا قیامتى داشته باشد، چراکه قیامت بعد از فناء دنیا و تبدیل زمین و آسمان ها به زمین و آسمان هاى دیگرى است. از این گذشته از روایاتى استفاده مى شود که در برزخ پاره اى از کمبودهاى تعلیم و تربیت افراد مؤمن جبران مى گردد، درست است که آنجا جاى انجام عمل صالح نیست، ولى چه مانعى دارد که محل معرفت بیشتر و آگاهى افزون تر باشد؟
در حدیثى از امام موسى بن جعفر(علیهما السلام) مى خوانیم: «مَنْ ماتَ مِنْ أَوْلِیائِنا وَ شِیعَتِنا وَ لَمْ‌یُحْسِن الْقُرانَ عُلِّم فى قَبْرِهِ لِیَرْفَعُ اللهُ بِهِ مِنْ دَرَجَتِهِ، فَاِنَّ دَرَجاتِ الْجَنَّةِ عَلى قَدْرِ آیاتِ الْقُرآنِ، یُقالُ لَهُ اِقْرَأْ وَ ارْقَ، فَیَقْرأُ ثُمَّ یَرْقى»(1)؛ (هرکس از دوستان و پیروان ما بمیرد و هنوز قرآن را به طور کامل فرا نگرفته باشد در قبرش به او تعلیم مى دهند تا خداوند بدین وسیله درجاتش را بالا برد چراکه درجات بهشت به اندازه آیات قرآن است به او گفته مى شود بخوان و بالا رو، او مى خواند [و از درجات بهشت] بالا مى رود).(2)
فلسفه وجود عالم برزخ و ضرورت آن
در مورد فلسفه وجود عالم برزخ و ضرورت آن چند نکته وجود دارد:
۱-انسان تا دوران تکامل برزخ را سپری نکند ورود به عالم دیگر برای او میسر نمی‌شود آدمی برای نیل به بهشت و جهنم ابدی باید شرایط برزخی را بگذراند تا در سایه تکامل ذاتی و جوهری جسم و روح مناسب با ابدیت را احراز نماید.
۲-عالم برزخ فوایدی دارد که یکی از آن‌ها جبران اعمالی از انسان فوت شده است؛ یعنی اگر کسی مدیون خدا و خلق باشد می‌تواند وصیت کند تا ورثه انجام دهند و از این طریق رفع عقاب از متوفی خواهد شد و عالمی نو ایجاد گردد و حیات نوین انسانها در آن عالم جدید صورت گیرد. با این حال راهی جز این نیست که در میان دنیا و آخرت برزخی باشد و ارواح بعد از جدا شدن بدن‌های مادی عنصری به برزخ منتقل گردند و در آنجا بمانند و پس از پایان دنیا و آغاز قیامت همه با هم محشور شوند. زیرا ممکن نیست هر انسان برای خود مستقلاً قیامتی داشته باشد چرا که قیامت بعد از فناء دنیا و تبدیل زمین و آسمان‌ها به زمین و آسمان‌های دیگر است.
۳-از روایاتی استفاده می‌شود که در برزخ پاره‌ای از کمبود‌های تعلیم و تربیت افراد مومن جبران می‌گردد درست است که آنجا جای انجام عمل صالح نیست ولی چه مانعی دارد که محل معرفت بیشتر و آگاهی افزونتر باشد؟ حدیثی از امام موسی بن جعفر (ع) است: هر کس از دوستان و پیروان ما بمیرد و قرآن را به طور کامل فرا نگرفته باشد در قبرش به او تعلیم داده می‌شود تا خداوند به این وسیله درجاتش را بالا ببرد، چون درجات بهشت به اندازه آیات قرآن است به او گفته می‌شود بخوان و بالا رو، او می‌خواند و بالا می‌رود.
۴-خداوند در سوره کهف آیه ۱۹ قرآن مجید می‌فرماید: هنگامی که قیامت برپا می‌شود و با نفخ صور اول همگی می‌میرند و با صور دوم زنده می‌شوند وقتی ملائکه از مدت اقامت در برزخ از آن‌ها می‌پرسند: چه مقدار در عالم برزخ اقامت نمودید؟ می‌گویند: گویا یک روز یا نصف روز در آنجا مقیم بودیم بنابراین اگر با دیدگاه عمیقی نگاه کنیم تمام عالم برزخ نسبت به قیامت خواب است، ولی روایات آمده که بعضی از ارواح ضعیف و مستضعف که نه از عذاب برزخ برخوردارند و نه از نعمت‌های آن بهره مندند در عالم برزخ به صورت انسان خوابیده بسر می‌برند و از برزخ جز یک ترسیم خواب آلودی بیش ندارند. بسیاری از افراد علاقه دارند که از زندگی انسان در برزخ و حقیقت این عالم آگاهی کامل به دست آورند، ولی باید توجه داشت که آگاهی کامل از جهان برزخ برای ما امکان پذیر نیست و تا انسان گام در آن جهان نگذارد نمی‌تواند به کیفیت آن پی ببرد.
به قول یکی از بزرگان عالم برزخ نسبت به این دنیا مانند همین دنیا نسبت به شکم مادر است اگر به بچه در شکم مادر بگویند در ورای این محل تو عالمی است که بسیار بزرگتر از شکم مادر است نمی‌تواند ادارک کند و بفهمد با این حال می‌توان صورتی ناقص و شبحی مبهم از آن جهان را ترسیم کرد از این رو بدن برزخی و عذاب و نعمت‌های آنجا را به لذت و یا نعمت‌های موقع خواب تشبیه کرده اند اگر آن چه را در جهان رویا و در عالم تصور از خود مشاهده می‌کنیم با واقعیتی بیشتر و حقیقتی روشن‌تر تجلی کند باید نام آن را زندگی برزخی بگذاریم. موجوداتی که در عالم برزخ هستند ماده ندارند، اما شکل و صورت و حد دارند. آنجا عالم مجردات است لکن به صراحت آخرت هم نیست در جهان برزخ آثار ماده مثل گرمی و سردی و شیرینی و تلخی و شادمانی و غمگینی وجود دارد هر چند خود ماده وجود ندارد. بدن ما در برزخ بدن مثالی است. یعنی از لحاظ شکل به عین همین بدن است، ولی دیگر جسم و ماده نیست بلکه لطیف است.
و...
فهرست مطالب:
برزخ در فلسفه و عرفان. 1
عالم برزخ. 2
چکیده. 2
معنای برزخ. 3
برزخ چیست.. 3
آیا برزخ همان قبر است؟ 4
فلسفه وجود «عالَم برزخ» چیست؟پاسخ اجمالی: 4
فلسفه وجود عالم برزخ و ضرورت آن. 6
برزخ در قرآن. 8
تشابه برزخ با دوران خواب.. 9
فراموشی این دوران. 10
فاصله کوتاه مرگ تا قیامت.. 10
قیامت نزدیک است.. 12
زمان در آنجا چگونه می‌گذرد؟ 13
ویژگیهای برزخ. 14
برزخ در روایات.. 14
روایت امام علی(ع) از لحظه مرگ.. 14
روایت امام علی(ع) از عالم برزخ. 15
منابع : 17
