بررسی پیش بینی افسردگی بر اساس افکار ناکارآمد و فراشناخت در نواجوانان

قسمتهایی کوتاه از متن:

چکیده
هدف پژوهش حاضر، پیش بینی افسردگی براساس افکار ناکارآمد و فراشناخت در نوجوانان بود. 600 نفر ) 150 پسر پایه دوم، 150 پسر پایه سوم، 150 دختر پایه دوم و 150 دختر پایه سوم(از دانش آموزان دوره راهنمایی شهر محمودآباد که در سال تحصیلی 90-89 تحصیل می کردند،به روش خوشه ای تصادفی به عنوان نمونه  انتخاب شدند.گردآوری داده ها،به کمک پرسشنامه های نگرش ناکار آمد ،فراشناخت کودکان  و خودسنجی افسردگی انجام شد.داده های آماری با بهره گیری از تحلیل عوامل و ضریب آلفای کرونباخ برای بررسی ساختار و اعتبار پرسشنامه ،ضریب همبستگی پیرسون، و تحلیل رگرسیون چندگانه مورد تحلیل قرار گرفت در موردسنجش اعتبار و روایی  پرسشنامه فراشناخت نتایج نشان داد پرسشنامه فرا شناخت از روایی برخوردار و  ثبات درونی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ 69/0 محاسبه شد که نشان دهنده این است که میزان پایایی پرسشنامه در حد متوسط است.
در مورد اعتبار و روایی  پرسشنامه افکار ناکارآمد  نتایج نشان داد پرسشنامه افکار ناکارآمد  از روایی برخوردار و  ثبات درونی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ 74/0 محاسبه شد که نشان دهنده این است که میزان پایایی پرسشنامه در حد بالایی است . نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد عوامل فراشناختی ،پیش بینی کننده افسردگی می باشند .در زمینه پیش بینی افسردگی توسط فراشناخت و افکار ناکارآمد نتایج نشان داد افکار ناکارامد و فراشناخت توانایی پیش بینی افسردگی در فرد را دارند .

مقدمه
افسردگی  شایع ترین بیماری قرن حاضر است (لاور ، 2002؛ به نقل از ملاباقری،1383). در حال حاضر افسردگی جدی ترین بیماری قرن تلقی شده و به گزارش دانشگاه هاروارد تا سال 2020 در رتبه اول یا دوم بیماری های شایع قرار می گیرد (آندریا ، 2002). افسردگی افت فراگیر خلق است که همراه با احساس غمگینی و عدم توانایی تجربه لذت می باشد (اتکینسون، 1380).
اگرچه از زمان های گذشته غمگینی و یأس در کودکان و نوجوانان پدیده های شناخته شده ای به شمار می رفت، امروزه روشن شده است که اختلال پایدار خلق در کودکان با هر سنی و در هر شرایطی ممکن است بروز کند (کاپلان و سادوک ، 1376). امروزه در مقایسه با گذشته، افسردگی در بین نوجوانان شایع تر شده است و قربانیان خود را زمانی که بسیار جوان هستند مبتلا می کند. متأسفانه گرایش به وقوع اولین افسردگی در سنین پایین تر افزایش یافته و درصد بالای نوجوانان مبتلا به افسردگی شدید نگران کننده است (روزنهان و سلیگمن، 1384). میزان شیوع در طی سالیان زندگی در نوجوانان از 15 تا 20 درصد ارزیابی شده که با میزان آن در جمعیت های بزرگسال قابل مقایسه است و این فرض را مطرح می کند که افسردگی در بزرگسالان غالباً در نوجوانی شروع می شود (بیرماهر  و همکاران، 1995؛ به نقل از منیرپور،1384).
در سبب شناسی افسردگی دیدگاه های مختلفی مطرح شده است. آرون بک  (1987، به نقل از دیویسون  و همکاران، 2004) یک الگوی شناختی از افسردگی ارائه داده است. بر طبق نظر بک، افراد افسرده به این دلیل افسرده اند که نسبت به خود، جهان و آینده نظر بدبینانه ای دارند، دارای روان بنه ها و باورهای منفی اند که به وسیله رویدادهای منفی زندگی فعال می شوند و همچنین سوگیری های شناختی دارند. روان بنه های منفی همراه با سوگیری یا تحریف های شناختی آنچه را که وی سه گانه منفی نامیده است حفظ می کنند که در نهایت به افسردگی منجر می شود. به عبارت دیگر بک مؤلفه آسیب پذیری را به عنوان نگرش ناکارآمد  (اعتقاد و باور غیر منطقی) مفهوم سازی نمود (وایسمن ، 1989؛ به نقل از ابراهیمی،1386). این افکار منفی شامل نیاز به کمال در دستیابی به هدف و تأیید دایمی به وسیله دیگران، فرد را در بزرگ ترین عامل خطر برای افسردگی تحت شرایط خاص قرار می دهد. به نظر می رسد که از طریق تعامل با حوادث استرس زای زندگی، افکار ناکارآمد می توانند ماشه چکان وقوع نشانه های جسمانی، عاطفی و انگیزشی افسردگی شوند (بک و همکاران، 1976؛ به نقل از لیو ).
مدل های شناختی در مورد مکانیسم هایی که باورها از طریق آنها بر کنترل پردازش شناختی تأثیر می گذارند، توضیحی نمی دهد. شماری از نظریه های اخیر محدودیت های رویکرد شناخت درمانی مبتنی بر محتوا را برجسته ساخته اند و برای مفهوم سازی شناخت در نابهنجاری روان شناختی چارچوبی پیشنهاد کرده اند که بر سطح معنا و فراشناخت  تأکید می کند (حاجی زاده، 1388).
فراشناخت عبارت است از هر نوع دانش یا فرایند شناختی که در آن ارزیابی، نظارت یا کنترل شناختی وجود داشته باشد (فلاول ، 1979؛ موسس بیرد ، 2006؛ به نقل از بیابانگرد،1381).
نظریه کنش اجرایی خود نظم بخش  ولز و متیوز  اولین نظریه ای است که نقش فراشناخت را در سبب شناسی و تداوم اختلالات روانی مفهوم سازی کرده است (ولزو متیوز، 1996؛ به نقل از عاشوری و همکاران).
ولز و متیوز در مدل فراشناختی به فرمول بندی پردازش شناخت درونی، قوانین و مکانیسم هایی که موجب می شود تا بیماران به تعبیر و تفسیر باورهای ناسازگار بپردازند، توجه می کنند. در این الگوعلاوه بر توجه به محتوای فکر به چگونگی فکر کردن افراد نیز توجه می شود. آنان اختلال هیجانی را به فراشناخت و شکل تفکر در آسیب پذیری هیجانی مرتبط می سازند (تیلور ، 2001؛ به نقل از بهرامی،1387).
براساس نظریه کنش اجرایی خودنظم بخش اختلالات روان شناختی وقتی تداوم می یابند که راهبردهای مقابله ای ناسازگار مثل تفکر درجاماندگی (نگرانی/نشخوار ذهنی)، پایش تهدید، اجتناب و سرکوبی فکر، اصلاح خود باورهای ناکارآمد را با شکست مواجه می سازد و دسترسی به اطلاعات منفی در مورد خود را افزایش می دهد (ولز، 2000؛ به نقل از عاشوری و همکاران).در مجموع و براساس متون موجود چنین استنباط می شود که فراشناخت یک عامل کلی در آسیب پذیری نسبت به اختلالات روانی به شمار می رود (عاشوری، 1388).

بیان مساله
افسردگی یکی از شایع ترین مشکلات حیطه سلامت روان در جهان و علائم افسرده ساز رایج ترین شکایت نوجوانان می باشد (ایوارسون  و همکاران، 2006).
آرون بک، یک الگوی شناختی از افسردگی ارائه داده است. وی مؤلفه آسیب پذیری را به عنوان نگرش ناکارآمد (اعتقاد و باور غیر منطقی) مفهوم سازی نمود. نگرش های ناکارآمد به عنوان عامل زمینه ساز در شروع دوره های افسردگی به صورت مستقیم و یا به عنوان یک عامل آسیب پذیری  تحت شرایط فشارزای محیطی تلقی شده است (وایسمن، بک و لم ، 1998؛ به نقل از ابراهیمی،1387).
این افکار منفی شامل نیاز به کمال در دستیابی به هدف و تأیید دائمی به وسیله دیگران، فرد را در بزرگترین عامل خطر برای افسردگی تحت شرایط خاص قرار می دهد. به نظر می رسد که از طریق تعامل با حوادث استرس زای زندگی، افکار ناکارآمد می توانند ماشه چکان وقوع نشانه های جسمانی، عاطفی و انگیزشی افسردگی شوند (بک و همکاران، 1976؛ به نقل از لیو).
محدودیت های موجود در روش های محتوا – محور در الگوهای شناختی، مفهوم سازی یک چارچوب جدید از فرایندهای شناختی را با عنوان الگوی عملکرد اجرایی خود تنظیمی پیشنهاد می کنند که بر نقش فراشناخت تأکید دارند (ولز و متیوز، 1994؛ به نقل از حسینی،1388). ولز، فراشناخت را جنبه ای از سازمان پردازش اطلاعات می داند که به تنظیم، تفسیر، ارزیابی و مدیریت محتوا و فرایندهای سازمان خود می پردازد.
رویکرد فراشناختی بر این باور است که افراد به این دلیل در دام ناراحتی های هیجانی گرفتار می شوند که فراشناخت آنها به الگوی خاصی از پاسخ دهی به تجربه های درونی منجر می شود که موجب تداوم هیجان منفی و تقویت باورهای منفی می شود. در این نظریه، فراشناخت عامل سببی عمومی در پیش بینی ایجاد دامنه وسیعی از بیماری های روانشناختی است (ولز، 2000؛ به نقل از ییلماز ).
 فراشناخت يك مفهوم چند وجهي است. اين مفهوم در برگيرنده ي دانش، فرآيندها و راهبردهايي است كه شناخت را ارزيابي، نظارت يا كنترل ميكنند  . اغلب نظريه پردازان بين دو جنبه از فراشناخت، يعني باورهاي فراشناختي و نظارت فراشناختي تمايز قايل شده اند. دانش فراشناختي، اطلاعاتي است كه افراد در مورد شناخت خود و راهبردهاي يادگيري دارند كه اين راهبردها بر آن ها اثر ميگذارد. نظارت فراشناختي به دامنه هایي از كاركردهاي اجرايي نظير توجه ، كنتر ل، برنامه ريزي و تشخيص خطاها در عملكرد اشاره دارد (ولز ،2000).
تجربه ی خلق افسرده در دوره نوجوانی می تواند علل و شرایط مختلفی داشته باشد. از این میان، اثر عامل شناختی و فراشناختی، که فکر و فرایند فکر را تحت تأثیر قرار می دهند، بر افسردگی قابل ملاحظه است، لذا این تحقیق در پی این است که سهم هریک از عوامل شناختی (افکار ناکارآمد) و عوامل فراشناختی را تبیین افسردگی دوره نوجوانی در جامعه ایرانی وارسی کند.

فهرست مطالب بررسی پیش بینی افسردگی بر اساس افکار ناکارآمد و فراشناخت در نواجوانان  به صورت زیر می باشد:
فصل اول: مقدمه
1-1- کلیات    
1-2- بیان مساله  
1-3-اهداف تحقیق   
1-3-1- هدف کلی  
1-3-2- اهداف جزئی  
1-4- ضرورت و اهمیت تحقیق  
1-5- سؤالات تحقیق  
1-6- فرضیه های  تحقیق   
1-7- تعاریف  متغیرها   
1-7-1-  تعاريف نظري متغيرها   
1-7-2- تعاريف عملياتي متغيرها   
فصل دوم: پیشینه پژوهش
2-1-  مباني نظري تحقيق  
2-1-1- مقدمه   
2-1-2- افسردگی   
2-1-2-1- افسردگي چيست   
2-1-2-2- اصطلاح افسردگي   
2-1-2-3- ملاكهاي تشخيصي حملةافسردگي اساسي DSMIV   
2-1-2-4- نشانه هاي افسردگي    
2-1-2-5- طبقه بندي    
2-1-2-6- شيوع    
2-1-2-7- نظريه هاي افسردگي   
2-1-2-7-1- عوامل بيولوژيك    
2-1-2-7-2- نظريه هاي روانكاوي    
2-1-2-7-3- رويكرد شناختي بك    
2-1-2-7-4- نظرية درمان عقلاني ـ عاطفي (اليس)   
2-1-2-7-5ـ نظريه هاي يادگيري    
2-1-2-7-6ـ رويكرد پردازش اطلاعات    
2-1-2-7-7ـ نظرية اسناد   
2-1-2-7-8-تفاوت افسردگی کودکان و بزرگسالان   
2-1-3- فراشناخت   
2-1-3-1- تعریف فراشناخت   
2-1-3-2- مدل فراشناختی اختلالات روانشناختی
2-1-3-3- متغیرهای فراشناخت از دیدگاه ولز   
2-1-3-4- نظریه بروئر   
 2-1-4- افکار ناکارآمد   
2-2- پیشینه تحقیقات انجام شده در ایران و جهان   
2-2-1- پیشینه پژوهش ها در داخل کشور   
2-2-2- پیشینه پژوهش ها در خارج کشور   
2-3- جمع بندی    
فصل سوم: روش پژوهش
3-1- مقدمه   
3-2- نوع تحقیق   
3-3-  قلمرو تحقیق   
3-4- جامعه آماری   
3-5- نمونه و روش نمونه گیری   
3-6- ابزار جمع‌آوری داده‌ها و روایی و پایایی آنها   
3-6-1- مقیاس نگرش های ناکارآمد   
3-6-2- مقیاس فراشناخت کودکان   
3-6-3- مقیاس خودسنجی افسردگی   
3-7- روش جمع آوری داده ها   
3-8- روش‌هاي تجزيه و تحليل داده ها    
فصل چهارم: نتایج
4-1- مقدمه   
4-2- داده‌هاي جمعيت شناختي   
4-3- تحلیل روانسنجی پرسشنامه فراشناخت نوجوانان   
4-3-1- بررسی روایی پرسشنامه فرا شناخت    
4-3-2- بررسی اعتبار پرسشنامه فرا شناخت    
4-4- بررسی اعتبار و روایی پرسشنامه افکارناکارآمد در نوجوانان   
4-5- پیش بینی افسردگی براساس عوامل فراشناخت   
4-6- پیش بینی افسردگی براساس افکار ناکارآمد و فراشناخت   
فصل پنجم: بحث و نتيجه گيري
5-1- مقدمه   
5-2- یافته ها    
5-3- محدودیت های تحقیق   
5-4-پیشنهاد ها    
فهرست منابع
منابع فارسی   
منابع انگلیسی   
پیوست