تحقیق حاضر با عنوان بررسی رهاوردهای هرمنوتیک فلسفی گادامر برای برنامه فلسفه برای کودکان از سری تحقیق های رشته علوم تربیتی میباشد. این تحقیق با گرایش فلسفه تعلیم وتربیت در 180 صفحه با فرمت Word
(قابل ویرایش) در مقطع کارشناسی ارشد نگارش شده است و همچنین این تحقیق آماده چاپ و پرینت جهت
استفاده دانشجویان می باشد.
قسمتهایی کوتاه از متن:
چکیده
«فلسفه برای کودکان» به عنوان شاخصِ پارادایم جدید تعلیم و تربیت بی‌نیاز از پژوهش‌ها و تأملات فلسفی نیست. پيش از اين، نفوذ دستاوردهاي فکري هرمنوتيک به حوزه‌هاي مختلف دانش، از جمله تعليم و تربيت، پرسشها و بحث‌هاي تأمل‌برانگيزي را موجب شده است، اما پژوهش در زمينه رويکردهاي آموزش فلسفه به کودکان با توجه به اين امکان و تلاش براي گشايش معرفتي نو در اين عرصه، از جمله مسائلي است که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. هدف اين پژوهش انديشيدن درباره پيامدهايي است که هرمنوتيک فلسفي گادامر مي‌تواند براي برنامه «فلسفه براي کودکان» داشته باشد. بر این اساس، امکانات و ظرفیت‌های هرمنوتیک فلسفی گادامر در زمینه محتوا، روش و ارزیابی برنامه «فلسفه برای کودکان» با رویکردی استنتاجی بررسی شد. نتایج پژوهش نشان داد که رویکرد داستان‌های فکری ایرانی، تألیف مرتضی خسرونژاد، نزدیک‌ترین رویکرد نظری «فلسفه برای کودکان» به مباحث هرمنوتیکی است. رهاورد هرمنوتیک فلسفی گادامر در زمینه محتوای برنامه «فلسفه برای کودکان» تبیین پدیدارشناختی و دیالکتیکی ادبیات و ضرورت توجه به ارتباط متن و تصویر در رویکردهای نظری این برنامه است. نتایج این پژوهش در مورد روش برنامه مشخصاً در سه مقوله بازی، فهم و پرسشگری جمع‌بندی شد. سرانجام، پژوهش با ارزیابی برنامه بر مبنای مفهوم دور هرمنوتیکی و امکان طرح مستقل رویکرد هرمنوتیک در برنامه «فلسفه برای کودکان» به پایان دور اول از فهم موضوع مورد مطالعه رسید.
کلیات و مقدمه
چهار سال حضور در کلاس‌هاي فلسفه کافي بود تا در ابتداي امر عبارت فلسفه براي کودکان برايم نامأنوس و عجيب، اما معصومانه، جلوه کند و مجال هرگونه ارتباطي را ممکن نبينم؛ گويي در حيات فلسفه جايي براي او نبود و فلسفه را هم از جانب کودکان خريداري نيست؛ آخر فلسفه کجا و کودک کجا! اما امروز بر آنم تا کودکانمان را به ضيافت فلسفه فراخوانم.
به گمانم، می‌توان تربيت انسان‌هاي آگاه و هشيار که تفکر خود را بر پايه استدلال صحيح و منطق بنا نهاده و در برخورد با دنياهاي پيرامون خود با انديشه‌اي جامع و عميق، جوانب مختلف امور را بررسي و البته از قابليت انعطاف بالايي در مواجهه با مسائل زندگي برخوردار هستند را، يکي از اصلي‌ترين اهداف نظام‌هاي تعليم و تربيت دانست.
فيشر، پرورش مهارت‌هاي تفکر در کودکان را گامي مهم در اين عرصه مي‌داند (فيشر، ۱۳۸۵: ۹).
در این زمینه، جنبش فلسفه براي کودکان به عنوان جديدترين رويکرد موجود، عهده‌دار چنين رسالتي است (باقري و دهنوي، ۱۳۸۸: ۱۲).
اين برنامه را متيو ليپمن در اواخر دهه ۱۹۶۰ بر اساس تفکرات ديويي و ويگوتسکي بنيان نهاد. لیپمن، استدلال می‌کند که اگر ما بخواهیم کودکانمان در آینده به بزرگسالانی اندیشمند تبدیل شوند، باید آن‌ها را تشویق کنیم تا کودکانی اندیشه‌ورز باشند (فيشر، ۱۳۸۵: ۲۷۲).
سپس در گفت‌و‌گو با ناجی می‌افزاید، آنچه فلسفه برای کودکان نامیده می‌شود، تلاشی است برای بسط فلسفه، با این هدف که بتوان آن را همانند نوعی آموزش به کار برد. این نوع فلسفه، آموزشي است که در آن از فلسفه براي برانگيختن ذهن کودک در جهت پاسخ‌گويي به نياز و اشتياقش به معنا بهره برده مي‌شود. وی در ادامه فلسفه برای کودکان را به عنوان گامی فراتر از تفکر انتقادي معرفی می‌کند (ليپمن، ۱۳۸۸: ۲۸).
جهاني بر اين باور است، ليپمن هواي آن را در سر دارد که با استفاده از داستان‌هاي داراي مضامين فلسفي به پرسش‌هايي که در طول تاريخ فلسفه ذهن فيلسوفان را به خود مشغول داشته است به شيوه‌اي بديع پاسخ گويد (جهاني، ۱۳۸۲: ۷۱).
با اين وجود ليپمن توانست از گذر هم‌نشيني کودک و فلسفه، البته با مراد معنايي خاص، به ترويج اخلاق و عقلانيت بپردازد. به گمانم اين نياز اساسي امروز جامعه ما و هر جامعه ديگري است که در پي داشتن فردايي بهتر است.
همانند بسياري از کشورهاي جهان، به فلسفه براي کودکان در سال‌هاي اخير در ايران نيز توجه شده است. پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي با تأسيس گروهي به نام «فکر پروري براي کودکان و نوجوان» (فبک)، به معرفي و ترويج اين برنامه در ايران مي‌پردازد. به اين منظور، گفت‌وگوهايي با بنيان‌گذاران این برنامه صورت گرفته، نشست‌ها و کارگاه‌هاي مختلفي برگزار شده و کتاب‌ها، مقاله‌ها و پايان‌نامه‌هايي نيز تأليف شده است اما اين آغاز راه است و نياز به پژوهش در اين حوزه همواره احساس مي‌شود.
پژوهش حاضر بر آن است تا از گذر رويکردهاي برنامه فلسفه برای کودکان، مجالي براي ارتباط حوزه‌هاي مختلف فلسفه، با این برنامه بيابد و به قابلیت رويکردهاي بومي توجه کند
فهرست مطالب بررسی رهاوردهای هرمنوتیک فلسفی گادامر برای برنامه فلسفه برای کودکان به شرح زیر می باشد:
چکیده
فصل اول: کلیات و مقدمه
۱. 1. گشایش 2
۱. 2. بيان مسأله 3
۱. 3. ضرورت و اهميت پژوهش 6
۱. 4. هدفهاي پژوهش 7
۱. 5. پرسش‌هاي پژوهش 8
۱. 6. تعاريف مفهومي واژه‌ها و اصطلاحات 8
فصل دوم: مباني نظري و پيشينه انتقادی پژوهش
۲. ۱. مباني نظري پژوهش 12
۲. ۱. ۱. فلسفه 12
۲. ۱. ۲. تفکر انتقادي 14
۲. 1. 3. عناصر و مؤلفه‌های برنامه فلسفه برای کودکان 15
۲. 1. 3. 1. جامعه پژوهشي 16
۲. 1. 3. 2. کتاب‌هاي درسي داستان 17
2. 1. 3. 3. معلمان تغییر نقش داده 18
۲. 1. 3. 4. نحوه اجراي برنامه فلسفه براي کودکان 19
۲. 2. فلسفه با کودکان 19
۲. 3. پيش‌زمينه‌هاي فکري و فلسفی برنامه فلسفه براي کودکان 21
۲. 3. ۱. سقرات 21
۲. 3. ۲. افلاتون 22
۲. 3. ۳. دکارت 23
۲. 3. ۴. روسو 23
۲. 3. ۵. کانت 24
۲. 3. ۶. هگل 24
۲. 3. ۷. کی‌یر‌کگارد 25
2. 3. ۸. پیرس 25
2. 3. 9. دیویی 25
2. 3. 10. ويتگنشتاين 26
۲. 3. ۱۱. ویگوتسکی 27
۲. 4. نگاهی به روند جنبش فلسفه برای کودکان در سطح جهانی 27
۲. 4. ۱. فلسفه برای کودکان در آمریکا 28
2. 4. 1. 1. متیو لیپمن 28
۲. 4. 1. 2. آن مارگارت شارپ 29
۲. 4. 1. 3. گرت بی متیوز 30
۲. 4. 2. فلسفه برای کودکان در استرالیا 31
۲. 4. 2. 1. فیلیپ کم 31
۲. 4. 2. 2. گیلبرت بورگ 32
۲. 4. 3. فلسفه برای کودکان در انگلستان 32
۲. 4. 4. فلسفه برای کودکان در فرانسه 33
۲. 4. 5. فلسفه برای کودکان در دانمارک 33
۲. 4. 6. فلسفه برای کودکان در ژاپن 34
۲. 4. 7. فلسفه برای کودکان در آفریقای جنوبی 35
۲. 5. رویکردهای نظری برنامه فلسفه برای کودکان در سطح جهانی 36
۲. 5. 1. رویکرد لیپمن، شارپ و کم 36
۲. 5. 2. رویکرد متیوز 37
۲. 6. فلسفه برای کودکان در سطح ملی 38
۲. 6. 1. رویکرد خسرونژاد 39
۲. 7. چالش‌های پیش روی برنامه فلسفه برای کودکان 40
۲. 8. هرمنوتیک 43
۲. 8. 1. شلایرماخر 45
۲. 8. 2. ویلهلم دیلتای 45
۲. 8. 3. هایدگر و هرمنوتیک 46
۲. 8. 4. هانس گئورگ گادامر 48
2. 9. هرمنوتیک و تعلیم و تربیت9
2. 10. مرور پژوهش‌های پیشین
۲. 10. ۱. پيشينه پژوهش در خارج از ايران 51
۲. 10. ۲. پيشينه پژوهش در ايران 54
۲. 10. ۲. ۱. پژوهش‌هاي مربوط به فلسفه براي کودکان 54
۲. 10. ۲. ۲. پژوهش‌های مربوط به هرمنوتيک و تعليم و تربيت 57
۲. 11. جمع‌بندی پیشینه پژوهش 60
فصل سوم: روش پژوهش
۳. ۱. روش پژوهش 62
۳. ۲. طرح پژوهش 62
۳. ۳. روش داده‌یابی 62
۳. ۴. روش داده‌کاوی 63
۳. ۵. اعتبارسنجی پژوهش 63
۳. ۶. حساسیت پژوهشگر 64
فصل چهارم: یافته ها
۴. ۱. تحلیل و بررسی 66
۴. ۲. فهم از منظر هرمنوتیک فلسفی گادامر 67
۴. ۲. ۱. واقعه فهم 67
۴. ۲. ۲. فهم، واقعه‌ای دیالکتیکی 69
۴. ۲. ۳. تاریخ‌مندی فهم 69
۴. ۲. ۴. رابطه سنت و فهم 71
۴. ۲. ۵. پیش‌داوری و دور هرمنوتیکی 72
۴. ۲. ۶. افق و امتزاج افق‌ها 74
۴. ۲. ۷. جنبه کاربردی فهم 76
۴. ۲. ۸. زبان‌مندی فهم 76
۴. ۳. گادامر و تفسیر متن 78
۴. ۴. گادامردر بوته نقد 80
۴. ۵. پرسش اول پژوهش: ره‌آورد هرمنوتیک فلسفی گادامر برای محتوای «برنامه فلسفه برای کودکان» چه می‌تواند باشد؟ 83
۴. ۵. ۱. هرمنوتیک فلسفی و اهداف تعلیم و تربیت 83
۴. ۵. ۲. هرمنوتیک فلسفی و برنامه درسی 85
۴. ۵. ۳. هرمنوتیک فلسفی و محتوای برنامه فلسفه برای کودکان 87
۴. ۵. ۴. ویژگی داستان‌های فلسفه برای کودکان 87
۴. ۵. ۵. نگاهی دوباره به مفهوم ادبیات و تبیین جایگاه آن 89
4. ۵. ۶. زبان و ضرورت تکثر معنا 94
۴. ۵. ۷. جایگاه متغیر تأویل و نیاز به آن 94
۴ .۵. ۸. خواننده در نقد نوین 96
۴. ۵. ۹. رولان بارت و خوانش متن 96
۴. ۵. 10. بینامتنیت 97
4. 5. 11. رابطه متن و تصویر در رویکرد مبتنی بر هرمنوتیک 98
۴. ۶. پرسش دوم پژوهش: ره‌آورد هرمنوتیک فلسفی گادامر برای روش «برنامه فلسفه برای کودکان» چه می‌تواند باشد؟ 102
۴. ۶. ۱. تحلیل واقعه فهم در رویکرد داستان‌های فکری ایرانی 114
۴. ۶. 2. پرسشگری و دیالوگ در هرمنوتیک گادامر 119
۴. ۶. ۳. جدایی‌ناپذیری روش از محتوا 119
۴. ۶. ۴. اذعان به کامل‌نبودن دانسته‌های خود 120
۴. ۶. ۵. دوری‌بودن 120
۴. ۷. پرسش سوم پژوهش: ره‌آورد هرمنوتیک فلسفی گادامر برای ارزیابی «برنامه فلسفه برای کودکان» چه می‌تواند باشد؟ 122
۴. ۷. ۱. دور هرمنوتیکی 122
۴. ۷. ۲. هرمنوتیک فلسفی و دور هرمنوتیکی 123
۴. ۷. ۳. تنگناهای دور هرمنوتیکی 124
۴. ۷. ۴. دلایل معتقدان به دور هرمنوتیکی 124
۴. ۷. ۵. دور هرمنوتیکی و مطالعات میان‌رشته‌ای 125
۴. ۷. ۶. دور هرمنوتیکی و رابطه متن و تصویر 126
۴. ۷. ۷. دور هرمنوتیکی، فهم و ارزیابی داستان 128
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
۵. ۱. بحث و نتیجه‌گیری 132
۵. ۲. تنگناهای پیش پا و افق‌های پیش‌روی رویکرد هرمنوتیک 147
۵. ۳. پیشنهاده‌های پژوهشی 149
۵. ۴. پیشنهاده‌های کاربردی 150
5. 5. محدودیت‌های پژوهش 150
فهرست منابع
منابع فارسی 151
منابع انگلیسی 157
