پاورپوینت روش‌های برنامه‌ریزی شهری در ایران و جهان 35 اسلاید
— پاورپوینت شامل تصاویر میباشد —-
اسلاید ۱ :
۸-۱- اولین عملیات شهرسازی در دوره معاصر
همزمان با منشور آتن در سال ۱۳۱۳ سرتیپ “کریم آقابوذر جمهری” کفیل شهرداری تهران به روش “بارون هوسمن” شهردار پاریس، خیابان‌های جدید تهران را در بافت قدیم شهر می‌گشود.
در آن موقع دو دهه از انتشار کتاب “پاتریک گِدِس” به نام شهرها در تحول (۱۹۱۵) می‌گذشت. که متدولوژی سنتی شهرسازی که بر یک رشته عملیات حرفه‌ای و فیزیکی استوار بود را برپایه الگوی علمی (بررسی- تحلیل- طرح) و با درک همه جوانب و وجوه به طور جامع قرار داد.
نظریات “گدس” مدت ۶۰ سال بر تفکر شهرسازی علمی سایه انداخت.
اسلاید ۲ :
۲۵ سال تجربه شهرسازی بعد از جنگ جهانی در اروپا، مشکلات این رویکرد یا طرز تفکر را به تدریج آشکار ساخت.
ناهمزمانی برنامه‌ریزی شهری در ایران با جهان یک بار دیگر رخ نمود و در همان حال که طرح‌های جامع مورد انتقاد کوبنده این شهرسازان قرار داشت یعنی در سال ۱۳۴۷ ه.ش طرح جامع تهران با همین سیاق تهیه[۱] و الگوی شهرسازی کشور گشت.
۱ – “طرح جامع مهندس فرمانفرمائیان” که بعداً به تصویب شورایعالی شهرسازی و معماری رسید.
اسلاید ۳ :
۸-۲- تغییرات بنیادین در برنامه‌ریزی طرح‌های شهری
از “اواخر دهه هفتاد و اوایل دهه هشتاد میلادی طرح‌های جامع در بیشتر کشورها دستخوش دگرگونی شد و خصلت استراتژیک (راهبردی) یافت.
برنامه‌ریزی شهری از یک سو به “برنامه‌ریزی فضایی” و از سوی دیگر به ” برنامه‌ریزی عمل” گرایش یافت.
اسلاید ۴ :
یک- برنامه‌ریزی ساختاری
از سال ۱۹۶۸ در بریتانیا و سپس در آمریکا نضج گرفت.
تفاوت برنامه‌ریزی ساختاری با برنامه‌ریزی سنتی، علاوه بر افزوده شدن چند مرحله اصلی و مهم دیگر به مرحله برنامه‌ریزی سنتی یعنی شناسایی، تحلیل، سیاست‌گذاری و توجه بیشتر به امر برنامه‌ریزی اقتصادی و اجتماعی میباشد.
اسلاید ۵ :
دو- برنامه‌ریزی مبتنی بر نگرش سیستمی
سیستم، کلیتی است از عناصری که برای دستیابی به هدفی (یا اهدافی) خاص عمل می‌کند و شبکه‌ای از روابط متقابل بین آنها برقرار است و دارای سازمانی خاص از عناصر و روابط است.
تفکر سیستمی در برنامه‌ریزی شهری ابتدا در ایالات متحده در اوایل دهه ۵۰ با مطالعه سیستم حمل و نقل دیترویت آغاز شد.
این روش قائل بر تفکری شد که شهر را سیستمی دائماً در حال تکامل و تحول می‌دید.
مراحل برنامه‌ریزی سیستمی عبارت است از:
– تنظیم اهداف کلان و تعیین اهداف خرد،
– بررسی مسیرهای ممکن،
– ارزش‌گذاری مسیرهای عمل گزینه، به منظور انتخاب یک مسیر برتر
و اقدام برای اجرای برنامه شامل اعمال مستقیم و کنترل ممتد.
اسلاید ۶ :
سه- برنامه‌ریزی وکالتی و یا تعاون برنامه‌ریزی
در طول دهه ۶۰ میلادی راهبرد اصلاحات اجتماعی تحت عنوان “اقدامات جامعه” مطرح شد که برنامه‌ریزی وکالتی یک شکل آن اقدامات به حساب می‌آید.
- این نوع برنامه‌ریزی دو هدف کلی دارد:
اول- تعاون در امر برنامه‌ریزی با افراد یک جامعه به منظور تأمین ابزاری برای شرکت افراد در فرآیند برنامه‌ریزی
دوم- سمت‌گیری درجهت رفع تبعیض و محرومیت شهری
اسلاید ۷ :
چهار- برنامه‌ریزی اختیار راهبردی (Stratigic Choice)
برنامه‌ریزی همواره با مشکل “نامعلومی” روبرو است. مشکل “نامعلومی” نه تنها از این حقیقت سرچشمه می‌گیرد که برنامه‌ریزی با آینده سر و کار دارد،
به طور معمول و سنتی، برنامه‌ریزی در حیطه جنبه‌های قابل شناسایی و کنترل (یا آنهایی که تصور می‌شود قابل کنترل هستند) صورت می‌پذیرد، اما نگرش اختیار راهبردی به دنبال تشخیص متغیرهای کنترل ناشدنی (یا قید) و متغیرهای ناشناخته یا “نامعلومی‌ها” نیز میباشد.
اصول برنامه‌ریزی راهبردی بر کاهشِ “نامعلومی”، از طریق تعیین تصمیماتی دارد که باعث می‌شوند در عین حرکت در جهت و مسیر موردنظر حیطه‌ای از زمینه‌های اختیار برای آینده محفوظ بماند.
اسلاید ۸ :
۸-۶-۱- اولین اقدام شهرسازانه جدید
اولین اقدام شهرسازانه جدید در زمان ناصرالدین‌شاه، با تأسیس”اداره جلیله پلیس دارالخلافه احتسابیه” در ۱۲۵۹ ه.ش به ریاست “کنت مونت فرت” شکل گرفت. در محورهای زیر:
- مباحث مربوط به نظافت.
- لزوم تهیه نقشه و اطلاع آن به اداره احتساب.
- چگونگی نگهداری بناهای مخروبه.
- عدم تجاوز به معبر.
- شیوه احداث دکاکین جدید.
اسلاید ۹ :
۸-۶-۱-۲- اقدامات بعدی
“قانون بلدیه” در سال ۱۲۸۳ هجری شمسی، دخالت در امور شهری را برای بخش عمومی میسر ساخت.
با هدف اصلی زیر:
- مقصود اصلی تأسیس بلدیه فقط منافع شهرها و ایفای نیازهای اهالی شهرنشین است.
دو- تشکیل دفتر فنی وزارت داخله
در دهه‌های ۱۳۱۰ و ۱۳۲۰، استخدام تعدادی مهندس از خارج و تشکیل دفتری در وزارت داخله (کشور) دخالت در طرح شهرها با شکل گسترده‌تر صورت پذیرفت:
از اولین اقدامات این گروه تدوین مقررات “احداث و توسعه معابر” در ۱۳۱۲ است (با تصویب مجلس) و نتیجه عملی آن احداث تعدادی معبر “عمود برهم” در شهرهاست، که به عنوان مصلوب کردن شهرها شهرت دارد.
در سال ۱۳۱۳ سرتیپ بوذرجمهری شهردار تهران براساس همین مقررات و با روش بارون هوسمان شهردار قرن گذشته پاریس، شهرسازی تهران را آغاز کرد.
