ارایه مدلی علّی برای گرایش به تفکر انتقادی دانشجویان با توجه به عوامل پیش‌آیند ارزشهای فرهنگی

قسمتهایی کوتاه از متن:

چکیده
هدف از اين پژوهش پیشنهاد و آزمون مدلی علّی برای گرایش به تفکر انتقادی دانشجویان بود. در این مدل در رابطه بين ارزشهای فرهنگی و گرایش‌های تفکر انتقادی دانشجویان، ابعاد الگوهاي ارتباطات خانوادگی- دانشگاهی و ارضای نیازهای روانشناختی پایه به ترتیب متغیرهای واسطه‌ای اول و دوم بودند. در اين پژوهش 711 دانشجوی کارشناسی (446 دختر و 265 پسر) كه با روش نمونه‌گيري خوشه‌اي تصادفي چند‌مرحله‌اي از بين دانشجویان تمام دانشکده‌های دانشگاه شیراز انتخاب شده بودند، شرکت داده شدند. شركت‌كنندگان نسخه کوتاه «مقیاس فردگرایی و جمع‌گـرایی افقی و عمودی»، نسخه فرزندان «ابزار تجديد‌نظر شده الگوي ارتباطات خانواده»، «ابزار الگوي ارتباطات دانشجو- استاد»، «مقياس عمومی ارضای نیازهای پایه» و «سیاهه گرایش به تفکر انتقادی کالیفرنیا» را تكميل كردند. نتايج تحليل مسیر و شاخص‌های برازش نکویی مدل از اثر واسطه‌ای ابعاد الگوهاي ارتباطات خانوادگی- دانشگاهی و ارضای نیازهای روانشناختی پایه حمایت کرد. الگویی که بدان شکل ابعاد الگوهاي ارتباطات خانوادگی- دانشگاهی و ارضای نیازهای روانشناختی پایه در رابطه بین ارزشهای فرهنگی و گرایش‌های تفکر انتقادی دانشجویان به ترتیب اثر واسطه‌ای دارند، در مورد هر یک از گرایش‌ها متفاوت بود. در این پژوهش، این الگوها و دلالت‌های آنها مورد بحث قرار گرفته است.

کلیات پژوهش
هدف اصلی از تعلیم و تربیت دانش‌آموزان و دانشجویان پرورش یادگیرندگانی مادام‌العمر است که نه تنها پیوسته خود را رشد می‌دهند، بلکه جامعه خود را نیز ارتقا می‌بخشند. به نظر متخصصان یکی از راه‌های اصلی دستیابی به این هدف، مجهز کردن فراگیران به توانایی تفکر انتقادی  در این دنیای به شدت متغیر انفجار اطلاعات است. اطلاعاتی که امروز یاد گرفته می‌شود، ممکن است چندی بعد تغییر کند یا جایگزین شود. از این رو، تعلیم و تربیت به جای فراهم آوردن اطلاعات و دانش‌های خاص، باید نحوه یادگیری و تفکر را آموزش دهد و این امر به کمک پرورش مهارت تفکر انتقادی در یادگیرندگان میسر می‌شود. مهارتی که افراد را در فرایند یادگیری درگیر می‌کند و از آنها یادگیرندگانی خودتنظیم  و خودجهت‌ده  می‌سازد (فاسیونه ، 2011؛ هالپرن ، 2003؛ هالپرن و هکل ، 2002).
تفکر انتقادی به افراد در ارزیابی خردمندانه انواع اطلاعات و موقعیت‌ها، استقلال عقلانی می‌بخشد. با برخورداری از این نوع تفکر افراد قادر می‌شوند تا نقطه‌نظرهای متعارض، ادعاها، توصیه‌های دیگران و انتخاب‌هایی که با آنها مواجه می‌شوند، را مورد ارزیابی قرار دهند و افکار و عقاید متداول اما اشتباه پیرامون خود را زیر سؤال ببرند (انجمن فلسفی امریکا ، 1990؛
فاسیونه، 2011؛ هالپرن، 1998، 2003؛ هاف ، 2000؛ لاوسون ، 1999؛ پل ، 2005). اهمیت تفکر انتقادی تا بدان جاست که سازمان بهداشت جهانی  تفکر انتقادی را به عنوان یکی از ده مهارت اساسی لازم برای زندگی موفق و رشدیافته معرفی می‌کند. مهارت‌هایی که برای داشتن رفتار سازگارانه و مثبت لازم هستند و اشخاص را قادر می‌سازند تا با مطالبات و چالش‌هاي زندگی روزمره به طور مؤثر کنار بیایند.
پژوهش حاضر به بررسی این موضوع می‌پردازد که گرایش دانشجویان به استفاده از تفکر انتقادی چگونه تحت تأثیر عوامل فرهنگی، ارتباطاتی و فردی قرار می‌گیرد.

فهرست مطالب ارایه مدلی علّی برای گرایش به تفکر انتقادی دانشجویان با توجه به عوامل پیش‌آیند ارزشهای فرهنگی به شرح زیر می باشد:
فصل اول: مقدمه
1-1- کلیات پژوهش      
1-1-1- تفکر انتقادی   
1-1-2- بیان مسأله: عوامل مؤثر بر گرایش‌های تفکر انتقادی دانشجویان   
1-1-2-1- عوامل فرهنگی   
1-1-2-2- عوامل ارتباطاتی خانوادگی- دانشگاهی   
1-1-2-3- عوامل فردی   
1-1-2-4- مدل پیشنهادی پژوهش   
1-2- هدف پژوهش   
1-3- سؤالات پژوهش   
1-4- اهمیت و کاربرد پژوهش   
1-5- خلاصه   
فصل دوم: پیشینه پژوهش
2-1- تاريخچه و مباني نظري تفکر انتقادی   
2-1-1- تفکر انتقادی    
2-1-1-1- تلاشی در جهت ارائه تعریفی مورد توافق همگان
پروژه تحقیقاتی دلفی در سال 1990   
 2-1-1-1-1- مؤلفه‌های تفکر انتقادی   
2-1-1-1-1-1- مؤلفه مهارتی تفکر انتقادی   
2-1-1-1-1-2- مؤلفه گرایشی تفکر انتقادی   
2-1-1-1-1-2-1- مفهوم گرایش   
2-1-1-1-1-2-2- گرایش‌های تفکر انتقادی   
2-1-1-1-1-2-3- سنجش گرایش‌های تفکر انتقادی    
2-1-1-1-1-3- رابطه مؤلفه مهارتی و مؤلفه گرایشی تفکر  انتقادی    
2-1-1-2- عمومی بودن تفکر انتقادی در مقابل اختصاص داشتن آن به زمینه‌ای خاص    
2-1-2- تمایز تفکر انتقادی از مفاهیم دیگر   
2-2- تحقیقات پیشین در زمینه عوامل تأثیرگذار بر گرایش‌های تفکر انتقادی   
2-2-1- رابطه بین ارزش‌های فرهنگی و گرایش‌های تفکر انتقادی   
2-2-2- رابطه بین ارزش‌های فرهنگی و ابعـاد الگـوهای ارتباطات خانواده و دانشجو- استاد   
2-2-3- رابطه بین ابعاد الگوهای ارتباطات خانواده و دانشجو- استاد و گرایش‌های تفکر انتقادی   
2-2-3-1- رابطه بین ابعاد الگوهای ارتباطات خانواده  و گرایش‌های تفکر انتقادی   
2-2-3-2- رابطه بین ابعاد الگوهای ارتباطات دانشجـو- استـاد و گرایش‌های تفکر انتقادی  
2-2-4- رابطه بین ابعاد الگوهای ارتباطات خانواده و دانشجو- استاد  و ارضای نیازهای روان‌شناختی پایه  
2-2-5- رابطه بین ارضـای نیـازهـای روان‌شنـاختی پـایـه  و گرایش‌های تفکر انتقادی  
2-2-6- نقش واسطه‌گری ابعاد الگوهای ارتباطات خانواده و دانشجو- استاد در رابطه بین ارزش‌های فرهنگی و گرایش‌های تفکر انتقادی   
2-2-7- نقش واسطه‌گری ابعاد الگوهای ارتباطات خانواده و دانشجو- استاد در رابطه بین ارزش‌‌های فرهنگی و ارضای نیازهای روان‌شناختی پایه    
2-2-8- نقـش واسطـه‌گـری ارضـای نیـازهـای روان‌شنـاختـی پـایـه در رابطه بین ابعاد الگوهای ارتباطات خانواده و دانشجو- استاد  و گرایش‌های تفکر انتقادی   
2-3- فرضيه‌هاي پژوهش   
2-4- تعریف عملیاتی متغیرهای پژوهش   
فصل سوم: روش پژوهش
3-1- جامعة آماري، روش نمونه‌گيري و نمونه آماري   
3-2- ابزارهای پژوهش   
3-2-1- مقیاس فردگرایی و جمع‌گرایی افقی و عمودی (نسخه کوتاه)   
3-2-2- ابزار تجديد ‌نظر‌ شده الگوي ارتباطات خانواده (نسخه فرزندان)   
3-2-3- ابزار الگوي ارتباطات دانشجو- استاد   
3-2-4- مقياس عمومی ارضای نیازهای پایه     
3-2-5- سیاهه گرایش به تفکر انتقادی کالیفرنیا   
3-3- شیوه اجرا   
3-4- روش‌های آماری   
فصل چهارم: یافته‌های پژوهش
4-1- يافته‌هاي توصيفي متغيرهاي مورد پژوهش  
4-2- يافته‌هاي مربوط به آزمون مدل   
4-2-1- يافته‌هاي مربوط به تحلیل مسیر بر اساس مراحل بارون و كني   
4-2-1-1- يافته‌هاي مربوط به متغیرهای پیش‌بینی‌کننده متغیرهای واسطه‌ای دوم و نقش واسطه‌گری متغیرهای واسطه‌ای اول  
4-2-1-1-1- يافتـه‌هـاي مربوط به تحلیـل رگرسیـون چندگـانه متغیرهای واسطه‌ای اول از روی متغیرهای برون‌زاد   
4-2-1-1-2- يافتـه‌هـاي مربوط به تحلیـل رگرسیون چندگـانه متغیرهای واسطه‌ای دوم از روی متغیرهای برون‌زاد   
4-2-1-1-3- يافتـه‌هـاي مربوط به تحلیـل رگرسیون چندگـانه متغیــرهـای واسطـه‌ای دوم از روی متغیــرهـای واسطه‌ای اول با کنترل متغیرهای برون‍‌زاد   
4-2-1-2- يافته‌هاي مربوط به متغیرهای پیش‌بینی‌کننده متغیرهای درون‌زاد و نقش واسطه‌گری متغیـرهای واسطه‌ای دوم در ارتباط بین متغیرهای واسطه‌ای اول و متغیرهای درون‌زاد  
4-2-1-2-1- یافته‌های مربوط به تحلیـل رگرسیون چندگانه متغیرهای درون‌زاد از روی متغیرهای ‌بـرون‌زاد   
4-2-1-2-2- يافته‌هاي مربوط به تحلیـل رگرسیون چندگانه متغیرهای درون‌زاد از روی متغیرهای برون‌زاد و  واسطه‌ای اول   
4-2-1-2-3- يافته‌هاي مربوط به تحلیـل رگرسیون چندگانه متغیرهای درون‌زاد از روی متغیرهای واسطه‌ای دوم با کنترل متغیرهای برون‌زاد و واسطه‌ای اول    
4-2-1-2-4- يافته‌هـاي مربوط به نقـش واسطه‌گـری ابعـاد الگوهـای ارتباطات خانواده و دانشجو- استـاد و ارضای نیازهای روان‌شناختی پایه در رابطه بین ارزش‌های فرهنگی و گرایش‌های تفکر انتقـادی دانشجویان
4-2-1-2-4-1- يافته‌هاي مربوط به نقش واسطه‌گری ابعـاد الگوهای ارتباطات خانواده و دانشجو- استاد و ارضـای نیـازهـای روان‌شناختی پـایه در  رابطه بین ارزش‌هـای فرهنگـی و گرایـش دانشجویان به اعتماد به نفس در تفکر انتقادی   
4-2-1-2-4-2- يافته‌هاي مربوط به نقش واسطه‌گری ابعـاد الگوهای ارتباطات خانواده و دانشجو- استاد و ارضـای نیـازهـای روان‌شناختی پـایه در رابطه بین ارزش‌هـای فرهنگـی و گرایـش دانشجویان به حقیقت‌جویی   
4-2-1-2-4-3- يافته‌هاي مربوط به نقش واسطه‌گری ابعاد الگوهای ارتباطات خانواده و دانشجو- استادو ارضـای نیـازهـای روان‌شناختی پـایه در رابطه بین ارزش‌هـای فرهنگـی و گرایـش دانشجویان به تحلیلگری   
4-2-1-2-4-4- يافته‌هاي مربوط به نقش واسطه‌گری ابعاد الگوهای ارتباطات خانواده و دانشجو- استاد و ارضـای نیـازهـای روان‌شناختی پـایه در
رابطه بین ارزش‌هـای فرهنگـی و گرایـش دانشجویان به گشوده‌ذهنی   
4-2-2- يافته‌هاي مربوط به شاخص‌های برازش مدل    
4-2-3- اثر مستقیم، غیرمستقیم و کل متغیرهای مدل بر یکدیگر  
فصل پنجم: بحث و نتیجه‌گیری
5-1- بحث و بررسي يافته‌هاي پژوهش  
5-1-1- بررسی نقش متغیرهای برون‌زاد در ارتباط با متغیر درون‌زاد  گرایش به اعتماد به نفس در تفکر انتقادی   
5-1-2- بررسی نقش متغیرهای برون‌زاد در ارتباط با متغیر درون‌زاد گرایش به حقیقت‌جویی   
5-1-3- بررسی نقش متغیرهای برون‌زاد در ارتباط با متغیر درون‌زاد گرایش به تحلیلگری   
5-1-4- بررسی نقش متغیرهای برون‌زاد در ارتباط با متغیر درون‌زاد گرایش به گشوده‌ذهنی   
5-1-5- بررسی نقش متغیرهای برون‌زاد در ارتباط با گرایشهای تفکر انتقادی 
5-1-6- بررسی نقش متغیرهای واسطه‌ای اول در ارتباط با گرایش‌های تفکر انتقادی 
5-1-7- بررسی نقش متغیرهای واسطه‌ای دوم در ارتباط با گرایشهای تفکر  انتقادی  
5-2- نتیجه‌گیری   
5-3- تلویحات نظری و کاربردی پژوهش  
5-3-1- تلویحات نظری پژوهش   
5-3-2- تلویحات کاربردی پژوهش   
5-4- پیشنهادهای پژوهش   
5-5- محدودیت‌های پژوهش   
5-6- خلاصه   
فهرست منابــع
منابع فارسي   
منابع لاتين   
پیوست‌ها
پیوست شماره 1:  مقیاس فردگرایـی و جمع‌گرایـی افقـی و عمودی (سیواداس،
                       بروولد و نلسون، 2008)   
پیوست شماره 2:  نسخه فرزندان «ابزار تجديد‌نظر شده الگوي ارتباطات خانواده»
                       (ريچي و فيتزپاتريك، 1990)    
پیوست شماره 3:  ابزار الگوي ارتباطات دانشجو- استاد   
                       (تغییریافته ابزار تجديد‌نظر شده الگوي ارتباطات خانواده)   
پیوست شماره 4:  مقیاس عمومی ارضای نیازهای پایه (گانیه، 2003)   
پیوست شماره 5:  یافته‌های مربوط به مقایسه میزان ارزش‌های فرهنگی
                       ادراک‌ شده توسط دانشجویان   
چکیده به زبان انگلیسی