بررسی امکان سنجی پیاده سازی آموزش مجازی

قسمتهایی کوتاه از متن
چکیده :
این تحقیق به منظور امکان سنجی پیاده سازی آموزش مجازی در دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی انجام شد  هدف تحقیق آن بود که مشخص شود آیا می توان در دانشکده مذکور آموزش مجازی را اجرا نمود و آیا اساتید و دانشجویان آمادگی لازم برای استفاده از این نوع آموزش را دارند یا خیر  روش تحقیق از حیث هدف، از نوع تحقیقات کاربردی و از لحاظ نحوه گردآوری اطلاعات از نوع تحقیقات توصیفی- پیمایشی بود  جامعه آماری تحقیق شامل 1550 نفر دانشجوی کارشناسی ارشد و 50 نفر اعضای هیئت علمی در دانشکده فوق بود که با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای 100 نفر از دانشجویان و با روش تصادفی ساده 30 نفر از اساتید به عنوان نمونه انتخاب گردیدند  ابزار مورد استفاده شامل دو پرسشنامه برای هر دو گروه بود  پرسشنامه های اساتید و دانشجویان به ترتیب دارای ضریب آلفای کرونباخ86/0 = α و 84/0 = α بودند  از گروه دانشجویان 90 نفر و از گروه اساتید 17 نفر پرسشنامه ها را به محقق عودت دادند  برای تجزیه و تحلیل یافته ها از آمار توصیفی و آمار استنباطی (خی دو) استفاده گردید  نتیجه این تحقیق حاکی از آن بود که هم از دیدگاه اساتید و هم از دیدگاه دانشجویان، به صورت بالقوه و با فراهم شدن برخی زیر ساخت های لازم آموزش مجازی،امکان پیاده سازی آموزش مجازی در دانشکده وجود دارد و در زمینه استفاده از این نوع شیوه آموزشی آمادگی هر دو گروه برای تدریس و تحصیل در سیستم آموزش مجازی،در سطح بالایی می باشد ،ضمن آنکه اکثریت آنها موافقت خود را در این باره اعلام داشته اند
 واژه های کلیدی : آموزش از راه دور، آموزش مجازی، دانشگاه مجازی
  مقدمه
جامعه را انسان ها می سازند وانسان ها را آموزش و پرورش. بی شک ارزشیابی موقعیت حال و آینده هر جامعه خود به خود با سیستم آموزش و پرورش آن ، مرتبط می شود. شناخت اهمیت حیاتی آموزش و پرورش در تحقق یافتن آرمان های ملی ، موجب شده است که همه کشورها آن را در ردیف های اول اولویت برنامه های ملی قرار دهند.(فیوضات،1382)
 در واقع تعلیم و  تربیت همراه با آفرینش انسان می باشد ،ولی در گذرزمان بطور مستمر، شکل وروش ارائه آن در حال تغییر بوده است. در دوره گذر از عصر صنعتی به عصر اطلاعات و ارتباطات، تعلیم وتربیت نسبت به دوران های گذشته ،هم از لحاظ کمیت وهم کیفیت و سرعت ارائه، بطور چشمگیری دچار تحول شده است. از جمله عواملی که منجر به این تحول شده است، فناوری اطلاعات  ، پدیده انفجار اطلاعات ، رواج نشر الکترونیکی واهمیت یافتن ارتباطات دوجانبه و چند جانبه می باشد.از آنجا که فناوری با سرعت پیش می رود و زندگی ما را تغییر می دهد، باید چاره ای بیندیشیم تا بتوانیم خود را با آن وفق دهیم و آنرا در کنترل خود نگهداریم.دنیا به سرعت در حال تغییر است و روش های سنتی آموزش با اطلاعاتی بیش از توان مقابله خود روبروست.(امیر تیموری و رحمانی ،1386)
رسالت سازمان ها به خصوص در این عصر،همگام سازی خود با سرعت تغییر و تحول در این دوره می باشد.آموزش و پرورش آینده مبتنی بر دانایی و قوه تفکر و قدرت خلاقیت است.نوآوری ها،آموزش انفرادی،استفاده از دانش و فناوری پیشرفته ،آموزش از راه دور،استفاده از کامپیوتر و اینترنت و...از جمله ویژگی های آموزش و پرورش در قرن 21 خواهد بود.(عطاران،1383)
قرن بیست و یکم قرن دانایی و قرن تغییر از جامعه صنعتی به جامعه اطلاعاتی است. در این قرن ما شاهد دنیایی خواهیم بود که راهبری آن را فناوری اطلاعات بر عهده خواهد داشت .این امر چالش های مهمی را برای کشورهای در حال توسعه ایجاد خواهد کرد که از لحاظ فناوری اطلاعات با دنیای توسعه یافته فاصله دارند.
از طرفی کشورهایی مثل ایران که در جهت نیل به خودکفایی همه جانبه تلاش می کنند، نه تنها به کسب فناوری اطلاعات نیاز دارند بلکه باید از مرحله مصرف تکنولوژی به تولیدکنندگی برسند. شرط تحقق این سیاست راهبردی، تامین و تربیت نیروی انسانی مجرب ومتخصص است و این وظیفه سنگین در مرحله اول بر عهده نظام های آموزشی ، به ویژه آموزش و پرورش است .
به علاوه نهادهای آموزشی از جمله دانشگاه ها از بزرگ ترین تولیدکنندگان، اشاعه دهندگان وذخیره کنندگان اطلاعات و دانش اند و اگر تلاش مناسبی جهت بکارگیری صحیح فناوری اطلاعات و محور قرار دادن آن در برنامه توسعه انجام شود، نظام های آموزشی خواهند توانست یکی از بزرگ ترین منابع پرورش نیروی انسانی ماهر برای کسب و بهره برداری از فناوری اطلاعات باشند و از این دیدگاه بزرگ ترین فرصت را برای رشد و توسعه بنیادین کشور فراهم سازند.به همین دلیل توسعه فناوری اطلاعات در نظام های آموزشی نه فقط یک انتخاب، بلکه ضرورتی اجتناب ناپذیر است و گام مهمی در اصلاحات نظام های آموزشی، محسوب می گردد.(عبادی ،1383)
پدیده فناوری اطلاعات  بیش از یک دهه است که در عرصه تعلیم وتربیت پانهاده ونظام های آموزشی را نیز به چالش فراخوانده است. مهم ترین خصوصیت و ویژگی فناوری اطلاعات و ارتباطات در دسترس قرار دادن آن برای همگان در کم ترین زمان ممکن با حداقل هزینه ها در همه زمان ها ومکان ها است. نهاد آموزش و پرورش که می توان آن را هسته اطلاعات ودانایی دانست، در کشورما به علت توسعه کمی آموزش و پرورش و توجه به مولفه های دینی وملی از ارزش بالاتری برخوردار است. گسترش فناوری اطلاعات و استفاده از ابزارها ومفاهیم نوین ، موجبات بسط اطلاعات ودسترسی آسان وکم هزینه را برای فراگیران به روش آن لاین فراهم می کند و زمینه تبادل سریع اطلاعات وتعاملات فرهنگی را میسر می سازد. بی شک یکی از مهم ترین دستاوردهای توسعه فناوری اطلاعات، تحول درعرصه آموزش و پرورش است. کلاس های مجازی، مدارس مجازی ، مدارس هوشمند و دانشگاه مجازی وبطور کلی آموزش مجازی از ظرفیت ها و قابلیت های قابل اتکا برای توسعه این مهارت ها است. اگرچه فناوری اطلاعات دیری نیست که عرصه تعلیم و تربیت را متاثر ساخته است، اما آنچه واقعیت دارد این است که این تحولات به سرعت همه مولفه های آموزش و پرورش را تحت تاثیر قرار می دهد.(عبادی،1383).
فناوری اطلاعات و ارتباطات ، آنچنان پتانسیل حضور در عرصه های گوناگون بشری دارد که بی تردید می توان آن را نماد ظهور یک موج تمدنی جدید دانست . فناوری های جدید کلیه جنبه های زندگی بشر را تحت تاثیر قرار داده و نظام های آموزشی را در برگرفته است.(مهر محمدی ،1383)
با توجه به سرعت، عمق و گستردگی این تحولات نمی توان به انتظار نشست، بلکه باید با استفاده از مطالعات وتجارب دیگران و با اتکا بر فرهنگ و منابع بومی راه استفاده از تجارب بشری را فراهم نمود.به این ترتیب برای نیل به  رفاه فردی و اجتماعی خود، نیاز به استقبال و خوشامدگویی به آموزش الکترونیکی  یا مجازی داریم.
آموزش مجازی  مطمئناً تمامی اشکال آموزش و یادگیری در قرن بیست و یکم را متحول خواهد ساخت و اینترنت محوراساسی تحولی است که آموزش مجازی را به وجود آورده است.(گریسون واندرسون،2003)
می توان گفت رقابتی بی سابقه در جهان سر گرفته است تا کشورها، نظام های آموزشی خود را هر چه بیشتر به مظهر تحولات قرن بیست و یکم مزین کنند و با توجه به ظرفیت فناوری های جدید، به رفع نارسایی ها و بهبود کیفیت و آموزش و پرورش همت گمارند .یکی از روش های نوین و کارآمد برای گسترش آموزش و ایجاد امکان فراگیری برای همه افراد مشتاق درهرزمان ومکانی ، بهره گیری از امکانات و مزایای شبکه اینترنت و آموزش مجازی است. (مهر محمدی،1387)
آموزش مبتنی بر وب که متعاقب ورود اینترنت به دنیای آموزش ایجاد شد، در دهه اخیر در اکثر کشورهای پیشرفته و در حال توسعه، گسترش چشمگیری پیدا کرده است، چرا که توانسته مشکلاتی را که آموزش سنتی ، قادر به حل آنها نبود، مثل مشکلات مربوط به کلاسهای بزرگ و پرجمیعت و فراگیران مناطق دور را حل کند. شاید بهترین مزیت آن برای فراگیران، تعامل پویا و برنامه زمانی انعطاف پذیر می باشد.
آموزش مبتنی بر وب بخاطر داشتن تعامل پویا ، مقدار زیادی از اطلاعات  را از طریق تعاملات گوناگونی که باعث ایجاد یک محیط اکتشافی برای فراگیران می شود، ارائه می دهد و نیز فرصت هایی را برای فراگیران فراهم می کند تا به کشف و یافتن بپردازند و بر اساس نیازهای خود یاد بگیرند. این نوع آموزش از طرفی نیز این امکان را به آنان می دهد که محتوای دوره را از طریق شبکه یارانه ای در هر زمان و مکانی مطالعه نمایند.(شری  ،2005)
آموزش مجازی در ایران صنعتی نوپا در زمینه تکنولوژی آموزشی از راه دور است، اما لازم است تا مراکز و موسسات آموزشی بویژه دانشگاه ها با استفاده از الگویی مناسب با ساختار آموزشی و فرهنگی کشور، در زمینه طرح محیط های آموزش مجازی بر اساس استانداردهای بین المللی، همت گمارند.(عاصمی ،1385).
این پژوهش با هدف امکان سنجی پیاده سازی آموزش مجازی در دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی و ارائه راهکارهای مناسب و مفید در این زمینه در تلاش است تا گامی هر چند کوچک در راستای بهره وری این دانشگاه از دنیای مجازی، بردارد
فهرست مطالب
فصل اول:کلیات طرح تحقیق      14
مقدمه         15
بیان مساله        19  
اهمیت و ضرورت تحقیق      22
اهداف تحقیق      25 
سوال های تحقیق         25
تعاریف واژگان و مفاهیم تحقیق
 تعاریف نظری       26   
 تعاریف عملیاتی        28 
فصل دوم:مبانی نظری و پیشینه تحقیق       29
مقدمه       30  
مبانی نظری تحقیق      32 
بخش اول:آموزش از راه دور       32   
تعریف آموزش از راه دور       32  
خلاصه ویژگی های آموزش از راه دور        34
مزایای آموزش از راه دور       34
محدودیت های آموزش از راه دور      36 
نسل های تکنولوژی آموزش از راه دور        37
 نسل اول      37
 نسل دوم      38
    نسل سوم      39
    نسل چهارم       40
بخش دوم:آموزش مجازی     41
تعریف آموزش مجازی     41
ضرورت و اهمیت آموزش مجازی      44
پیشینه آموزش مجازی در جهان      45
پیشینه آموزش مجازی در ایران      47
منافع آموزش مجازی در ایران        48
مشکلات آموزش مجازی در ایران     49
مزایای آموزش مجازی     50
 مزایای استفاده از آموزش مجازی برای سازمان ها و موسسات   51
 مزایای استفاده از آموزش مجازی برای یادگیرندگان    52
معایب آموزش مجازی     54
 مشکلات آموزش مجازی برای سازمان ها و موسسات      54
 مشکلات آموزش مجازی برای یادگیرندگان       55
مقایسه آموزش مجازی با آموزش سنتی      55
انواع آموزش مجازی       56
       56  online آموزش مجازی به صورت     57   offline  آموزش مجازی به صورت 
نقش تعامل در آموزش مجازی     58
تعریف و ارزش تعامل در آموزش مجازی      58
انواع تعامل در آموزش مجازی     58
بخش سوم:طراحی آموزش مجازی       61
ویژگی های اصلی درسیستم آموزش مجازی      61
    انگیزه یادگیرنده         62
    رابط یادگیرنده      63
   ساختار محتوی و ترتیب آن      63
   پیمایش         64
  تعامل آموزشی        65
اجزای یک سیستم آموزش مجازی      66
بخش چهارم:دانشگاه مجازی      70
 تعریف دانشگاه مجازی     70
اجزای دانشگاه مجازی       71
اهم ویژگی های دانشگاه مجازی     72
مزیت های دانشگاه مجازی     72
نقاط ضعف دانشگاه مجازی        73
قلمرو فعالیت های دانشگاه مجازی        74
اهداف آموزش مجازی در دانشگاه ها       75
سیر تحول و توسعه آموزش مجازی در دانشگاه های ایران       75
پیشیته تحقیق
    تحقیقات داخلی      76
    تحقیقات خارجی         82
فصل سوم:روش شناسی تحقیق      86
مقدمه        87
روش تحقیق       87
جامعه آماری      88
نمونه تحقیق و شیوه نمونه گیری        88
ابزار تحقیق         90
شیوه تجزیه و تحلیل داده ها      90
شیوه گردآوری اطلاعات     90
فصل چهارم:تحلیل یافته های تحقیق      91
مقدمه        92
بخش توصیفی        93
شاخص های آمار توصیفی مربوط به گروه اساتید    94
شاخص های آمار توصیفی مربوط به گروه دانشجویان     100
بخش استنباطی         103
فصل پنجم:بحث و نتیجه گیری       120
مقدمه         121
خلاصه یافته های تحقیق و بحث در مورد آن ها       122
خلاصه یافته های حاصل از محور اول سوال اول تحقیق و بحث در مورد آن    122
خلاصه یافته های حاصل ازمحور دوم سوال اول تحقیق و بحث در مورد آن     124
خلاصه یافته های حاصل از سوال دوم تحقیق و بحث در مورد آن      126
خلاصه یافته های حاصل از سوال سوم تحقیق و بحث در مورد آن      128
خلاصه یافته های حاصل از سوال چهارم تحقیق و بحث در مورد آن   130
خلاصه یافته های حاصل از سوال پنجم تحقیق و بحث در مورد آن     132
نتیجه گیری کلی      134
محدودیت های تحقیق      146
پیشنهادات
    پیشنهادات کاربردی         137
   پیشنهادات برای پژوهش های آتی       138
منابع 
   منابع فارسی      140
   منابع لاتین        146
پیوست ها      151