رویکردهای هزینه یابی و هزینه یابی بر مبنای فعالیت

تحقیق رویکردهای هزینه یابی و هزینه یابی بر مبنای فعالیت در حجم 46 صفحه و در قالب word و قابل ویرایش و با قسمتی از متن زیر:

كمك به شناسايي فعاليتها به تفكيك داراي ارزش و فاقد ارزش

طراحي سيستمهاي بهاي تمام شده كه با اهداف بهبود مداوم محصول انطباق داشته باشند.

همچنين، فراي، استيل وسالادين [1994] نقش با اهميت حسابداري مديريت رادر توسعه استراتژي توليد را نيز مورد مطالعه قرار دادند. از جمله مهمترين يافته هاي آنها، نقش حسابداران مديريت، در تجزيه و تحليل مالي فعاليتها و تصميم گيري مديريت است كه با فراهم نمودن اطلاعات قابل اتكاء ، مربوط و قابل مقايسه به مديران كمك مي نمايد تا استراتژي مناسب توليد را انتخاب و بكارگيرند. از مهمترين نقش هاي حسابداري مديريت در اين باب ميتوان به موارد زير اشاره نمود :

- انطباق بين تصميمات مديران در خصوص ميزان توليد و نوع آن

- انطباق بين تصميمات مديران در خصوص ساختار قيمت و ميزان آن

- انطباق بين تصميمات مديران در خصوص استراتژي توليد

مفهوم هزينه، اصطلاحات و طبقه بندي آن

در حسابداري مالي، اصطلاح هزينه[1] به عنوان يك شاخص اندازه گيري براي مقدار منابع بكار رفته در راستاي اهداف مورد نظر ، تعريف ميشود. در حسابداري مديريت اصطلاح هزينه براي مقاصد متنوع و با روشهاي متفاوتي به كار برده ميشود. از اين رو انواع مختلفي از هزينه ها وجود دارند كه براي اهداف متفاوتي مورد استفاده قرار مي گيرند. برخي از انواع هزينه براي ارزيابي موجودي ها و تعيين درآمد، مورد نيازند. برخي ديگر در راستاي برنامه ريزي، بودجه بندي و كنترل هزينه كاربرد دارند و دسته اي ديگر براي تصميمات كوتاه مدت[2] و يا تصميمات بلندمدت (بودجه بندي سرمايه اي)[3] سودمند هستند. اين امر موجب گرديد،‌كه معناي تحت اللفظي Cost از هزينه به اقلام بهاي تمام شده تغيير و جامعيت يابد.

طبقه بندي هزينه ها در حسابداري مديريت

هزينه ها را برحسب كاربرد آنها به دسته هاي مختلف زير ميتوان طبقه بندي نمود :

1- طبقه بندي هزينه ها براساس كاركرد مديريتي آنها : هزينه ها براساس وظايف مختلف مديريتي به دو دسته تقسيم مي شوند :

- هزينه هاي توليدي [4]

- هزينه هاي غيرتوليدي [5]

هزينه هاي توليدي در واقع آن دسته از هزينه ها به شمار مي روند كه با فعاليتهاي توليدي شركت ارتباط دارند و به سه دسته كلي تقسيم مي شوند: هزينه مواد مستقيم[6]، و هزينه سربار ساخت يا سرباركارخانه[7] كه هزينه هاي سربار كارخانه نيز از سه بخش تشكيل مي يابد: هزينه هاي مواد غيرمستقيم، هزينه دستمزد غيرمستقيم و ساير هزينه هاي سربار كارخانه به مجموع هزينه هاي مواد مستقيم و دستمزد مستقيم، هزينه هاي اوليه و يا بهاي تمام شده اوليه[8] اطلاق ميگردد.

تركيب هزينه هاي دستمزد مستقيم و سربار كارخانه نيز تحت عنوان هزينه تبديل و يا بهاي تمام شده تبديل [9] ناميده ميشود. هزينه كيفيت [10]،‌يكي از مهمترين اقلام هزينه هاي سربار كارخانهاست. هزينه هاي كيفيت عبارتنداز هزينه هايي كه به دليل كيفيت پائين به وقوع مي پيوندند. اين نوع از هزينه ها به طور معمول در حدود 20 تا 25 درصد درآمد فروش را تشكيل مي دهد بنابراين قلم با اهميتي تلقي مي گردند.

هزينه هاي غير توليدي و يا به عبارت ديگر هزينه هاي عملياتي[11] نيز به دو دسته كلي هزينه هاي فروش وهزينه هاي اداري و عمومي[12] تقسيم ميشوند. هزينه هاي فروش عبارتند از همه هزينه هايي كه با تحقق فروش و حمل و توزيع محصول مرتبط هستند. هزينه هاي تبليغات و حق الزحمه هاي فروش نمونه اي از هزينه هاي فروش مي باشند. هزينه هاي عمومي و اداري نيز كليه هزينه هاي مرتبط با فعاليتهاي عمومي و اداري مانند هزينه هاي حقوق و دستمزد كاركنان اداري و ستادي و كسورات قانوني را در بر مي گيرد. نمودار زير دسته بندي هزينه ها را براساس كاركرد مديريتي و روابط مابين آنها نشان مي دهد.

2- طبقه بندي هزينه ها براساس قابليت رديابي آنها (دسته بندي هزينه در راستاي فراهم شدن امكان رديابي فرآيندها)

- هزينه هاي مستقيم [13]

- هزينه هاي غيرمستقيم[14]

هزينه ها را براساس قابليت رديابي به يك محصول يا هدف هزينه اي خاص به هزينه هاي مستقيم و يا غيرمستقيم تقسيم مي نمايند. هزينه هاي مستقيم را ميتوان به طور مستقيم به يك هدف هزينه اي تخصيص داد اما رديابي دقيق هزينه هاي غيرمستقيم امكان پذير نيست. هزينه مواد مستقيم و دستمزد مستقيم به يك محصول توليدي خاص قابل رديابي هستند اما سربار كارخانه از آنجايي كه بين بخشهاي مختلف تسهيم مي شوند، به عنوان هزينه غيرمستقيم به شمار مي آيند.

3- طبقه بندي هزينه ها براساس زمان بندي پرداخت در راستاي تحقق درآمد فروش (اصل تطابق[15] به اين معني كه هزينه هاي يك دوره از درآمد همان دوره وضع مي گردد)

- هزينه هاي محصول[16]

- هزينه هاي دوره[17]

به عنوان مثال هزينه هاي پاداش بهره وري كه در يك سال مالي محاسبه مي شود اما پرداخت نمي گردد، با استفاده از حساب ذخيره پاداش بهره وري در حسابهاي شركت ثبت و در محاسبه سود و زيان دوره مورد استفاده قرار مي گيرد. هزينه هاي محصول، به عنوان بخشي از موجودي در دسترس شناخته ميشوند بنابراين تا قبل از فروش محصولات تحت سرفصل داراييها قرار دارند و به محض تحقق فروش به عنوان هزينه (بهاي تامم شده كالاي فروش رفته) در نظر گرفته ميشوند.

هزينه هاي دوره را نميتوان به عنوان موجودي لحاظ نمود از اينرو به عنوان هزينه دوره اي كه درآمد فروش محقق ميگردد، ثبت مي گردند. هزينه هاي فروش و اداري و عمومي جزو هزينه هاي دوره محسوب مي شوند.

4- طبقه بندي هزينه ها براساس رفتار آنها در قبال تغيير در حجم فعاليت

- هزينه هاي متغير[18]

- هزينه هاي ثابت[19]

- هزينه هاي نيمه متغير[20]

از نقطه نظر برنامه ريزي و كنترل، مهمترين روش براي دسته بندي هزينه ها عبارتست از تعيين چگونگي رفتار آنها در مقابل تغيير در حجم و يا اندازه فعاليتها. از نظر رفتار هزينه ها به سه دسته تقسيم ميشوند. هزينه هاي متغير كه با تغيير حجم فعاليت مقدار كل اين هزينه تغيير مي كند. به عنوان مثال هر چه ميزان توليد افزايش يابد به همان ميزان جمع كل هزينه مواد مستقيم مصرفي نيز افزايش مي يابد. لازم به ذكر است هزينه متغير در جمع كل متغير محسوب مي شود وهزينه متغير يك واحد محصول توليدي ثابت است. هزينه هاي ثابت نيز با تغيير حجم فعاليت،‌به صورت ثابت باقي مي مانند و تغيير نمي كنند. به عنوان مثال هزينه استهلاك يك نوع هزينه ثابت است و به حجم فعاليت يا ميزان توليد بستگي ندارد. هزينه هاي نيمه متغير نيز دو بخش ثابت و متغير را شامل مي شوند. به عنوان مثال هزينه اجاره يك كاميون براي حمل محصولات شركت ممكن است متشكل از دو بخش باشد: يك بخش ثابت كه صرفنظر از ميزان حمل كالا بايد پرداخت شود و يك بخش متغير كه به ازاي هر واحد كالاي حمل شده به مالك كاميون تعلق مي گيرد. تقسيم هزينه ها به ثابت و متغير در بسياري از حوزه هاي حسابداري مديريت مانند بودجه بندي قابل انعطاف، تجزيه و تحليل نقطه سر به سر و تصميمات كوتاه مدت ، يك جزء بسيار مهم به شمار مي رود.

5- طبقه بندي هزينه ها براساس مربوط بودن آنها در فرايند كنترل و تصميم گيري :

- هزينه هاي قابل كنترل و غير قابل كنترل[21]

- هزينه هاي استاندارد[22]

- هزينه هاي تفاضلي[23]

- هزينه هاي ريخته (اقلام از دست رفته ) [24]

- هزينه هاي فرصت[25]

- هزينه هاي مربوط [26]

هزينه هاي قابل كنترل محسوب مي شود كه مقدار آن در اختيار مدير و يا سرپرست يك بخش باشد و يا مجوز وي تخصيص يابد. همه هزينه هاي متغير مانند هزينه مواد مستقيم به عنوان هزينه قابل كنترل محسوب ميگردد. در صورتي كه هزينه توليد يك محصول با دقت برآورد و تعيين گردد، به آن هزينه استاندارد گفته ميشود و به عنوان يك هزينه هدف در نظر گرفته ميشود كه بايد محقق گردد. با مقايسه هزينه هاي استاندارد باهزينه هاي واقعي،‌ امكان ارزيابي عملكرد يك بخش هزينه يابي فراهم ميگردد.