چکیده
ایجاد فضایی آرامش بخش و ارتباط با طبیعت که نور طبیعی برای ساکنین ساختمان ها فراهم مـی کنـد بـه اندازه ی انرژی و زیبایی معماری ساختمان ها حائز اهمیت است. فواید نور روز بر وضعیت سلامت جسـمی و تأثیر آن بر حالات روانی انسان باید مورد توجه قرار گیرد. نور روز از کیفیت بالاتر و مشکلات کمتری نسـبت به نورهای مصنوعی برخوردار است، همچنین بر حالات روحی ساکنین نیز تأثیر چشمگیری دارد تا آنجـا کـه روانشناسان معتقدند یکی از عوامل افسردگی های فصلی در پاییز و زمستان به دلیل کاهش نور دریافتی بدن است. در این مقاله با روش تحقیق همبستگی به کشف روابط میان پدیده ها و تأثیر نور طبیعـی بـر کیفیـت زندگی و سلامت روانی انسان می پردازیم.
کلمات کلیدی: نور طبیعی، فضاهای مسکونی ، سلامت روانی، نور روز Day lighting و mental health
۱
.۱ مقدمه
نور نقش بسیار مهمی در آرامش و سلامت روانی افراد دارد و این مسأله تا آنجا اهمیت داشته که تحقیقات نشان داده مردم در فصل زمستان بیشتر دچار افسردگی میشوند. علاوه بر فصل سرما، گسترش پدیده آپارتمان نشینی در دنیای امروز موجب شده مردم کمتر در معرض نور و روشنایی قرار گیرند که این امر آسیبهای سلامتی و روانی زیادی بر انسانها وارد میکند. برخی روانشناسان بر این باورند که زندگی در خانههای کوچک و کم نور نه تنها تنشهای خانوادگی را افزایش میدهد بلکه حتی بر میل به پرخاشگری نیز می افزاید.
بهره برداری از نور روز در معماری، علاوه بر کاهش مصرف انرژی های فسیلی در تأمین نیازهای روانی و جسمی انسان، نیز موثر است. از این دیدگاه، معماری غنی کشور ما دستاوردها و تجربیات ارزشمندی دارد که نیازمند بازشناسی و معرفی به جامعه معماری ایران و جهان است.
خانههای امروزی کمتر فاقد احساس آرامش، تعلق به مکان، گرمی و صمیمیت و احساس امنیت میباشد که سرانجام با نحوه فضا سازی در معماری با استفاده از نور طبیعی می توان طوری فضاسازی نمود که محل سکونت دارای کیفیت زندگی در فضاهای مسکونی باشد.
.۲ هدف های پژوهش
بر این اساس برای دستیابی به هدف، فرضیه را به این صورت مطرح مینماییم که برای دستیابی به کیفیتهای مطلوب فضایی می توان از روشهای متنوع نورگیری موجود در معماری سنتی، در صورت لزوم با اعمال تغییراتی متناسب با تکنیک ساخت و کیفیت مطلوب فضا در معماری امروز استفاده نمود. به وسیله نور پردازی میتوان در جهت درک حسی فضایی تلاش نمود. به وسیله نورپردازی در هنگام شب می توان نسبت ایجاد محیط با تعریف متفاوت با هنگام روز اقدام نمود. استفاده از نور طبیعی به وسیله نوع معماری و استفاده از عناصر جزئیات می تواند کارایی فضاها را افزایش دهد.
.۳ اهمیت و ضرورت پژوهش
اهمیت و ضرورت این پژوهش جایی نماینگر می شود که خانههای امروزی دیگر ضامن سکونت در آرامش و امنیت افراد نیستند و کمتر دارای آرامش، احساس تعلق به مکان، گرمی و صمیمیت و احساس امنیت میباشد که سرانجام با نحوه فضاسازی در معماری با استفاده از نور طبیعی میتوان طوری فضاسازی نمود که محل سکونت افراد دارای کیفیتی بهتر باشد.
در مقاله پیش رو پس از نگاهی اجمالی به مقالات و تحقیقات انجام شده در ارتباط با این موضوع، به بررسی چند نمونه موردی از پروژه های اجرا شده در زمینه معماری، با محوریت نور طبیعی می پردازیم و اطلاعات آنها را به کمک تصاویر مربوطه مطرح میکنیم.
۲
.۴ تئوری وپیشینه تحقیق
در مقاله “تنوع نورگیری: راهکاری برای تعدد فضاهای با کیفیت” نوشته عبدالحمید نقره کار که به مسئله اهمیت و تنوع نورگیری جهت ارتقا کیفی فضاها پرداخته است، از راهکارهایی به شرح زیر استفاده نموده است:
در بازخوانی معماری سنتی یزد برای تدوین نورگیرهای مختلف در سیستم معماری جدید، میتوان انواع نورگیری، غیراز نورگیری مستقیم را برای فضاهای مختلف به شکل جدول -۱ پیشنهاد داد.
