امروزه تصاویر سنجش از دور به عنوان جدیدترین و بروز ترین اطلاعات در جهت تهیه نقشه و کاربری های اراضی شناخته شده است. این تصاویر به جهت ارائه اطلاعات به هنگام ، تنوع اشکال ، رقومی بودن و امکان پردازش در تهیه نقشه های اراضی از اهمیت بالایی برخوردارند. ازاینرو در گوشه و کنار جهان از این تصاویر برای تهیه نقشه های اراضی استفاده میشود. در صورتیکه تهیه نقشه کاداستر زراعی با استفاده از روشهای سنتی و زمینی مستلزم صرف هزینه و وقت زیاد می باشد. در این خصوص استفاده از تصاویر ماهواره ای با قدرت تفکیک بالا در ایران جهت تهیه نقشه بطور جدی مورد توجه قرار گرفته است . لذا در این تحقیق سعی شده است که به عنوان نمونه تهیه نقشه کاداستر زراعی با استفاده از تصاویر ماهواره ای IKONOS صورت گیرد. منطقه مورد مطالعه شهرستان شهرکرد می باشد که بعد از انجام تصحیحات هندسی ، با استفاده از نقاط کنترلی که از روی نقشه کاداستر شهری شهرستان شهرکرد استخراج گردید و همچنین بارزسازی تصویر و اعمال فیلتر Edge و Sharp به تصویر IKONOS منطقه مورد مطالعه ، اقدام به Digitize کردن تصویر مورد نظر برای اراضی کشاورزی اطراف شهر گردید.مراحل انجام تصحیحات هندسی و اعمال فیلتر در این تحقیق در محیط نرم افزار Erdas9.1 و مراحل Digitize نمودن تصویر ماهواره ای در محیط نرم افزار Arc GIS9.3 صورت پذیرفته است. با توجه به اینکه تفکیک اراضی بر اساس نام مالک نیاز به پیمایش میدانی دارد و همچنین استفاده از روشهای طبقه بندی و قطعه بندی تصاویر ماهواره ای جهت جداسازی اراضی کشاورزی نتایج دقیقی ارائه نمیدهد.و ایجاد نقشه های کاداستر زراعی را تحقق نمی بخشد ، با توجه به تجربیات حاصل شده در تولید چنین نقشه های در سالهای متمادی، نهایتا” استفاده از روش رقومی سازی بصری در صورتیکه تصاویر ماهواره ای پیشنهاد شده بطور صحیح ، تصحیح هندسی گردیده باشند مناسب ترین روش به نظر میرسد و نتایج حاصله دقت بالاتری را نسبت به روشهای دیگر نشان میدهد.
×
کلمات کلیدی: کاداستر زراعی ، سنجش از دور، تصاویر با قدرت تفکیک بالا، . IKONOS
۱
– مقدمه
داده های سنجش از دور به دلیل یکپارچه و وسیع بودن،تنوع طیفی، تهیه پوشش های تکراری و ارزان بودن، درمقایسه با سایر روشهای گردآوری اطلاعات از قابلیت های ویژه ای برخوردار است که امروزه عامل نخستین در مطالعه سطح زمین و عوامل تشکیل دهنده آن محسوب می شود. امکان رقومی بودن داده ها موجب شده است که سیستم های کامپیوتری بتوانند از این داده ها به طور مستقیم استفاده کنند وسیستم های داده ها جغرافیایی و سیستم های پردازش داده ها ماهواره ای با استفاده از این قابلیت طراحی و تهیه شده اند. سهل الوصول بودن داده ها، دسترسی سریع به نقاط دور افتاده و دقت بالای آنها از امتیازات خاص این فن محسوب می شود. امروزه تصاویر سنجش از دور به عنوان جدیدترین و بروز ترین اطلاعات در جهت تهیه نقشه و کاربری های اراضی شناخته شده است. این تصاویر به جهت ارائه اطلاعات به هنگام ، تنوع اشکال ، رقومی بودن و امکان پردازش در تهیه نقشه های اراضی از اهمیت بالایی برخوردارند. ازاینرو در گوشه و کنار جهان از این تصاویر برای تهیه نقشه های اراضی استفاده میشود. در صورتیکه تهیه نقشه کاداستر زراعی با استفاده از روشهای سنتی و زمینی مستلزم صرف هزینه و وقت زیاد می باشد. در این خصوص استفاده از تصاویر ماهواره ای با قدرت تفکیک بالا در ایران جهت تهیه نقشه بطور جدی مورد توجه قرار گرفته است . که در ذیل استفاده این تصاویر را در تهیه نقشه کاداستر زراعی مورد بررسی قرار می دهیم.
– تعریف کاداستر
کاداستر به نظامی اطلاق میشود که هدف آن تعیین محدوده های تعریف شده به همراه اطلاعات حقوقی محدوده ها می باشد از قبیل محدوده های املاک ، محدوده های جغرافیائی ، طبیعی و غیره . بر حسب هدف کلی که در یک نظام کاداستر تعقیب میشود آن سیستم نامگذاری می شود. لذا انواع کاداستر بسیار متنوع خواهد بود ، چون در هرنظامی هدف خاصی تعقیب میشود.
– کاداستر زراعی
هدف از آن تعین حدود و مرزهای مزارع و در کنار آن تهیه اطلاعات مورد نیاز کشاورزی است کـه معمـولا احتیـاج بـه دقت کمتری نسبت به کاداستر شهری است.
– قدرت تفکیک مکانی و ماهواره های با تفکیک مکانی بسیار بالا
قدرت تفکیک مکانی سنجنده مشخص کننده حداقل فاصله بین دو جسم روی زمین است که بر روی تصویر ماهوار های بصورت مجزا از یکدیگر تشخیص داد ه می شوند . گاهی نیز آنرا بصورت کوچکترین عارضه قابل تشخیص روی تصویر تعریف می کنند .این کمیت متناسب با اندازه زمینی هر پیکسل تصویر است .برای مثال هر پیکسل تصویر محصول سنجنده IKONOS در حالت Panchromatic معادل مساحتی برابر ۱*۱ مترمربع در روی زمین است.
تعدادی از ماهواره های با قدرت تفکیک مکانی بسیار بالا عبارتند از :
Very High Resolution
IKONOS2
·
Quickbird2
·
Orbview3
·
SPOT5
·
Geo eye
·
۲
– ماهواره IKONOS
IKONOS اولین ماهواره با سنجنده قدرت تفکیک بسیار بالاست که در اواخر سال ۱۹۹۹ در مدار قرار گرفت . تصویر برداری با دو حالت PAN با اندازه تفکیک ۱ متر و چند طیفی با اندازه تفکیک ۴ متر (در خط نادیر) صورت می گیرد.باندهای طیفی چهار گانه در طول موجهای آبی ، سبز ، قرمز ، و مادون قرمزنزدیک می باشد.توان تفکیک رادیومتریک سنجنده آیکونوس ۱۱ بیت است.عرض نوار برداشت معادل ۱۱ کیلومتر می باشد.امکان تصویر برداری مایل در این سنجنده موجب میشود که تصویر برداری مجدد از از یک منطقه معین در فاصله زمانی ۳-۲ روزه میسر باشد.
– تصحیح هندسی و زمین مرجع سازی (Geometric Correction and Geocoding)
داده های اولیه و خام تمامی سنجنده ها دارای خطای هندسی مختلفی می باشند.هرچند که تصاویر ماهوارهای پس از دریافت از ماهواره در ایستگاه زمینی مورد تصحیحات اولیه قرار می گیرند، اما همچنان دارای خطاهایی نظیر خطای جابجایی ناشی از پستی و بلندی هستند.قبل از اینکه داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند، باید مورد تصحیحات هندسی تکمیلی قرار گیرند و به لحاظ مختصات با یک مبانی استاندارد مطابقت داده شوند.داده های ماهواره ای را میتوان به یکی از روشهای استفاده از نقاط کنترل زمینی ، استفاده از پارامتر های مداری ماهواره ای و همبستگی مورد تصحیح هندسی نهایی قرار داد و با یک مبنا مطابقت داد.
در این تحقیق برای تصحیح هندسی از نقشه ۱/۵۰۰ کاداستر شهری شهرکرد استفاده گردیده است.با توجه به اینکه ساختمانهای شهر شهرکرد در تصویر ماهواره ای IKONOS مشخص است ، گوشه های چندین ساختمان به عنوان نقاط کنترل در نظر گرفته شدند.(ساختمانها بطور پراکنده در اطراف شهر در نظر گرفته شد تا تصحیح هندسی با دقت بالاتری بر روی تصویر IKONOS انجام گیرد.)مختصات گوشه های ساختمانها از نقشه ۱/۵۰۰ کاداستر شهرکرد اتخاذ گردید.لازم به ذکر است که مختصات نقشه ۱/۵۰۰ کاداستر شهرکرد در سیستم مختصات جهانی UTM بوده و با بستن شبکه پوششی GPS در اطراف شهر و اتصال این شبکه به شبکه سازمان نقشه برداری بدست آمده است که بطور اجمال به فاکتورهای مهم مختصاتی نقشه ۱/۵۰۰ کاداستر شهر شهرکرد اشاره می کنیم.
