بررسی تاثیر آزمون های عملکردی سازنده گرایی بر پیشرفت ریاضی دانش آموزان ابتدایی

قسمتهایی کوتاه از متن:

چکیده
استفاده از مبانی علمی و کاربردی رئیکرد سازنده گرایی در آموزش و ارزشیابی مورد توجه بسیاری از پژوهشگران امر آموزش بویژه در حوزه ی ریاضیست،‌ هدف این پژوهش تعیین تاثیر آزمونهای عملکرد سازنده گرایی بر پیشرفت تحصیلی درس ریاضی دانش آموزان ابتدایی  بود،جامعه پژوهشی دانش آموزان پایه سوم و ششم ابتدایی مشغول به تحصیل در سال تحصیلی 93-92 شهر لردگان بود نمونه انتخاب شده 200 نفر از دانش آموزان بودند که 100 نفر در گروه آزمایش و 100 نفر در گروه کنترل قرار گرفتند، که به روش خوشه ای نمونه گیری شدند ، برنامه ی آموزشی توسط پژوهشگر در طی 8 جلسه 45 دقیقه ای توسط پژوهشگر برای هر پایه اجرا شد که در این جلسات گروهای آزمایش به انجام آزمونهای عملکردی در امر تدریس  و ارزشیابی مشغول و گروه کنترل به روش سنتی ارزشیابی می شدند، اطلاعات مورد نیاز از طریق آزمون پیشرفت تحصیلی و آزمونهای عملکرد سازنده گرایی گردآوری شد و برای تحلیل نتایج از تحلیل واریانس و آزمون ف گروه های مستقل استفاده شد، یافته های این پژوهش نشان می دهد که آموزش و ارزشیابی ریاضی از طریق آزمونهای عملکردی باعث پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در این درس گردیده است.


مقدمه
تاریخ پیشرفت های بشری سرشار از مواردی است که با صراحت نقش ریاضیات را در علوم پایه،نقش علوم پایه را در پیشرفت علم و نقش علم را در تحولات فن آوری و نقش فن آوری را در توسعه همه جانبه جوامع و کشورها نشان می دهد و به این دلیل است که می توان گفت،تاکید بر اهمیت ریاضیات و نقش آن،تنها یادآوری یک امر بدیهی و مسلم است؛باید اذعان داشت که اهمیت و نقش پایه ای دانش ریاضیات در تاریخ اندیشه،توسعه علوم و حتی سیر تحولات صنعتی و فنی غیرقابل انکار است (حسینی، 1384).
از مفهوم آموزش ریاضی نخستین سوالی که به ذهن می رسد این است که، چگونه ریاضی را آموزش دهیم؟ هنگامی که از روش کار صحبت می شود، طبعاً این سوال پیش می آید که، هدف از انجام این کار چیست؟ پس در آموزش ریاضی هم باید هدف ها را مشخص ساخت. هدف های آموزش ریاضیات، برحسب فرهنگ ریاضی یک جامعه و محتوای آموزشی آن، و در مقاطع  تحصیلی مختلف، متفاوت بوده و از جامعه ای به جامعه ای دیگر تغییرپذیر است. ولی منظور اصلی از آموزش ریاضی، عبارت است از توسعه قدرت درک و فهم و استدلال، پرورش تفکر علمی، به وجود آوردن روش استدلال و تفکر منطقی  و ایجاد آفرینش های فکری در متعلم.تدریس ریاضیات در مدارس ابتدایی یک هدف محدود را دنبال می کند که کاملاً واضح و آشکار است.یک فرد بزرگسال کاملاً بی سواد، قابل استخدام شدن در یک جامعه مدرن نیست. هر کسی تا حدودی باید بتواند بنویسد و حساب کند و شاید هم باید اندکی بیشتر از این ها بداند. بنابراین هدف محدود مدارس ابتدایی، تدریس مهارت های حساب، یعنی جمع، تفریق، ضرب، تقسیم و شاید کمی بیشتر از این ها و همچنین تدریس کسرها، درصد، نسبت ها و شاید بیشتر از این هاست (کریمی، 1390، ص21).
ریاضیات در برنامه مدارس ابتدایی نقش برجسته ای ایفا می کند و فقط در مقایسه با مواد خواندنی، نسبت به زمانی که به آن اختصاص داده شده است و هزینه ای که صرف مواد تحصیلی می شود، در درجه دوم اهمیت قرار دارد درس ریاضی به سبب ماهیت انتزاعی و پیچیده ای که دارد از جانب دانش آموزان مورد بی توجهی و بی میلی قرار می گیرد، بسیاری از دانش آموزان ریاضیات را به عنوان یک درس سخت می شناسند، برای بسیاری ریاضیات از یک احساس قوی از شکست همراه است.(هاوسون و ویلسون، ترجمه ملکی، 1382)
از طرفی یکی از اهداف آموزش و پرورش  آماده سازی انسان است، تا بتواند تحولات و تغییرات و نوآوری ها را درک کند و یکی از رشته هایی که آموزش و فراگیری آن برای انجام رسالت فوق ضروری است ریاضیات است.این رشته که اهداف، محتوا، روشها و وسایل آموزشی آن امروزه تغییرات بسیاری یافته اند، همواره جزء مواد اساسی برنامه درسی کلیه مقاطع تحصیلی، در تمام نظام های آموزشی رسمی جهان بوده است. از آنجایی که آموزش سال های ابتدایی یعنی سال هایی که کودکان برای اولین بار با فعالیت های ریاضی آشنا می شوند، در زندگی آینده و طرز فکر آنها نسبت به یادگیری ریاضی، اهمیت و اثر قابل ملاحظه ای دارد، بنابراین توجه به ویژگی های فراگیران، محتوای مناسب،  روش های تدریس صحیح و ارزشیابی مناسب می تواند به فراگیری کامل و عمیق مفاهیم ریاضی منجر گردد و توانایی استفاده از این آموخته ها را در زندگی فعلی و آتی کودک، ایجاد و تقویت نماید (عسگری، 1375).
در اهمیت سنجش و ارزیابی آمده است که: یکی از اساسی ترین ودشوارترین فعالیت ها در فرایند آموزش و یادگیری ، سنجش کلاسی است که اگن و کاوچاک  ( 2001 ) آن را به عنوان « تمامی فرایندهای مورد نیاز برای تصمیم گیری درباره ی پیشرفت یادگیری دانش آموزان » تعریف کرده اند. سنجش کلاسی همواره یکی از محورهای اساسی تحقیقات در حوزه آموزش و پرورش بوده است و در چند دهه ی گذشته، خط مشی ها و روش های سنجش دستخوش تغییر و تحولات اساسی بوده اند ( سیف، 1389).
با ظهور نظریه های یادگیری چون نظریه های شناختی و سازنده گرایی  رویکرد متخصصان تعلیم و تربیت در مورد کسب دانش و قابلیت ها تغییر کرده است. در این نظریه ها که یادگیری معنا دار، خود نظم ده، سازنده و متفکرانه در نظر گرفته می شود اعتقاد بر این است که یادگیرنده در جریان یادگیری دریافت کننده ی صرف اطلاعات نیست بلکه سازنده ی ساخت های شناختی خود می باشد. در نظریه یادگیری سازنده گرایی بر اهمیت « یادگیری برای فهمیدن» تاکید می شود. طبق این نظریه به دانش آموز باید فرصت داد تا توانایی شناخت واستفاده از الگوهای معنا دار اطلاعات را در خود پرورش دهد. در این نظریه همچنین اعتقاد بر این است که یادگیری معنا دار زمانی رخ می دهد که یادگیرنده بر یادگیری خود نظارت داشته باشد و آن را هدایت کند، از این رو لازم است بر مشارکت فعال دانش آموز در فرایند یادگیری و استفاده از راهبردهای فراشناختی چون خود سنجی و انعکاس برداشت ها برای بهبود یادگیری تاکید شود (خوش خلق،1391).
نظریه های سنجش نیز به موازات تعریف مفهوم یادگیری بر اساس نظریه ی سازنده گرایی تمرکز خود را از آزمون های مداد کاغذی به سوی روشهای سنجش توانایهای پیچیده ی انسانی تغییر جهت داده اند ، روش های سنجش از موقعیت های کلاسی به موقعیت های واقعی زندگی، از اندازه گیری تک بعدی به چند بعدی، از تمرکز بر سطوح پایین درک و فهم به اندازه گیری سطوح بالاتر مهارت ها و درک و فهم، از معلم محوری به سپردن مسئولیت به دانش آموز در فرایند اندازه گیری تغییر مسیر داده است ( سیف، 1389).
یکی از انواع مهم سنجش های جایگزین، آزمون عملکرد  نام دارد، استیگنز ( 2006 ) آزمون عملکرد را روش سنجشی معرفی می کند که اساس آن بر مشاهده و قضاوت استوار است. یاد گیرنده در فعالیتی که مستلزم به کار بستن دانش، مهارت و یا تولید یک محصول است مشغول می شود و معلم کیفیت عملکرد او را مشاهده و مورد قضاوت قرار می دهد. از نظر ویگنز  (2005 ) آزمون عملکرد به معنای «سنجش ابعاد فهم و توانایی کاربست دانش و مهارت های یاد گیرنده با استفاده از تکالیف واقعی زندگی است» بروکه ( 2009 ) آزمون عملکرد را نوعی روش سنجش تعریف می کند که در آن دانش آموز با استفاده از مهارت ها و دانش خود مساله ای را حل؛ محصولی را تولید و یا یک مهارت خاصی را نشان می دهد (خوش خلق، 1391).
 در آزمون عملکرد از دانش آموزان خواسته می شود تا برای انجام یک فعالیت یا تولید یک فراورده، دانش ومهارت های خود را به کار گیرند. در این نوع روش سنجش فرض بر این است که یادگیری به بهترین نحو در درون یک بافت یا زمینه واقعی و آشنا برای دانش آموزان ( موقعیت های واقعی زندگی ) مورد سنجش واقع می شود. درواقع فعالیت هایی نظیر طراحی و اجرای یک آزمایش، حل یک مسئله، استفاده از یک ابزار، شرکت در کارهای گروهی فعالیت هایی هستند که دانش آموزان در بافت وموقعیت واقعی زندگی با آنها روبرو می شوند و در سنجش های عملکرد، فعالیت وعملکرد دانش آموز در این نوع تکالیف (تکالیف مربوط به زندگی واقعی ) بطور مستقیم مورد سنجش واقع می شود (استیگنز ، 2004).
 لین وهمکاران (1991) براین باورند که عملکرد در تکالیف مربوط به زندگی واقعی بخودی خود ارزشمند است . ویگنز (1989) معتقد است که آزمون های استاندارد  به ندرت برای دانش آموزان اطلاع دهنده است و اضافه می کند که اطلاعات حاصل از این  نوع آزمون ها، اطلاعات نامناسب و بی معنایی است. در عوض او معتقد است که آزمون های عملکردی نه تنها در باره آزمون شونده اطلاعات جالبی دراختیار دیگران قرار می دهد بلکه برای فرد آزمون شونده نیز اطلاعات مفیدی فراهم می نماید (سیف، 1386).

فهرست مطالب بررسی تاثیر آزمون های عملکردی سازنده گرایی بر پیشرفت ریاضی دانش آموزان ابتدایی به شرح زیر می باشد:.
فصل اول: طرح تحقیق   
مقدمه    2
بیان مسئله    5
ضرورت و اهمیت     6
اهداف تحقیق    8
سؤال های تحقیق     8
جامعه    8
نمونه    9
ابزار جمع آوری داده ها    9
طرح پژوهش وروش تحلیل یافته ها    10
تعریف نظری و عملی مفاهیم    11
فصل دوم: مبانی نظری و مروری بر تحقیقات پیشین   
مقدمه    14
ارزشیابی    14
استفاده از ارزشیابی    14
تغییر نقش ارزشیابی    15
تغییر نظام ارزشیابی    18
ارزشیابی توصیفی    18
ویژگیهای ارزشیابی توصیفی    19
اهداف ارزشیابی توصیفی    23
راهکارهای عملی ارزشیابی توصیفی    25
ارزشیابی تکوینی    25
انواع سنجش تکوینی    26
بازخورد توصیفی    28
خودسنجی و همسال سنجی    28
ارزشیابی عملکردی    29
سنجش کلاسی    31
نقش سنجش در آموزش- یادگیری    31
مؤلفه های سنجش کلاسی    33
روش های سنجش    36
تاریخچه سنجش عملکردی    39
سنجش عملکردی    40
 سنجش فرایند و فراورده یادگیری    43
ویژگیهای سنجش عملکردی    44
مراحل سنجش عملکردی    46
دسته بندی نیتکو از سنجش عملکردی    47
انواع آزمون های عملکردی    50
چارچوب آزمون عملکرد    53
نوشتن اهداف یادگیری آزمون عملکرد    53
نوشتن ملاک و شواهد آزمون عملکرد    57
نوشتن تکلیف آزمون عملکرد    58
نوشتن فرم راهنمای توصیف عملکرد و خودسنجی    63
بازنگری کل مراحل    66
انتقادهای به سنجش عملکردی    66
ریاضیات چیست    67
اهداف آموزش ریاضیات    68
چرا باید ریاضیات تدریس شود    70
جمع بندی از مبانی نظری    72
مروری بر ادبیات پژوهشی    74
پیشینه داخلی    74
پیشینه خارجی    80
جمع بندی و نتیجه گیری    86
فصل سوم: روش شناسی پژوهش   
مقدمه    88
جامعه ی آماری    88
نمونه ی آماری    88
طرح پژوهش    89
ابزار جمع آوری اطلاعات    89
روش اجرای پژوهش    91
روش های آماری پژوهش    92
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها   
مقدمه    94
اطلاعات توصیفی    94
یافته های استنباطی    97
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری   
مقدمه    101
بحث و نتیجه گیری در مورد سؤال اول پژوهش    101
بحث و نتیجه گیری در مورد سؤال دوم پژوهش    102
بحث و نتیجه گیری در مورد سؤال سوم پژوهش    103
پیشنهادهای کاربردی    105
پیشنهادهای پژوهشی    106
محدودیت های تحقیق    107
فهرست منابع    108