ارائه ی مدل برنامه ريزی استراتژيک برای جاذبه های گردشگری

===================================================================================

قسمتهایی کوتاه از متن
چکیده
 هدف این پژوهش:" ارائه مدل برنامه ریزی استراتژیک برای جاذبه های گردشگری شهرستان جیرفت " که از شهرهای تاریخی ایران و در جنوب شرقی  استان کرمان واقع شده، است  این شهرستان دارای قدمت چندین هزار ساله ، تمدنی بزرگ و کهن و جلوه گاه روشن تاریخ و یکی از پیشگامان تمدن بشری، دارای بافت تاریخی و فرهنگی و  به دلیل برخورداری از طبیعت زیبا و باغات پرثمر، به هند ایران لقب گرفته  است  و از پتانسیل بالایی برای توسعه و جذب گردشگران برخوردار است  در این پژوهش با در نظر گرفتن موارد فوق و درک این مطلب که برنامه ریزی برای توسعه جهانگردی به همان اندازه ضرورت دارد که برنامه ریزی برای هر نوع دیگر توسعه، برای آنکه موفق باشد و مشکلاتی را بوجود نیاورد، واجب است  سعی شده است ضمن پاسخگویی به این سوالها  که سوات(SWOT) شهرستان جیرفت کدامند؟ و چارچوب و الگوی برنامه ریزی استراتژیک و همچنین مهمترین دلائل برای برنامه ریزی استراتژیک این شهرستان چیست؟ کمکی هر چند اندک به توسعه گردشگری شهرستان جیرفت شود این پژوهش به لحاظ هدف از نوع تحقیقات کاربردی است و جامعه آماری آن کلیه کارشناسان و صاحبنظران گردشگری مطلع از جیرفت و جامعه ی محلی می باشند  ابزار پژوهش پرسشنامه ای است که پرسشنامه شماره (1) بین متخصصان و صاحبنظران گردشگری و پرسشنامه شماره(2) پس از تأیید روایی و پایایی، با توجه به حجم جامعه (بیش از هزار نفر) با بهره گیر از فرمول کوکران، تعداد 384 عدد در شهریور 1393 توزیع گردید  مجموعه یافته ها با استفاده از ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و خارجی و ابزار (SWOT) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و استراتژی های چهارگانه مشخص، در نهایت با استفاده از مدل برنامه ریزی کمی ( QSPM) اولویت های راهبردی تعیین شد  نتایج نشان داد با توجه به پتانسیل گردشگری شهرستان جیرفت استراتژی تهاجمی در حال حاضر ، استراتژی مناسبی می باشد و بر اساس تکنیک (QSPM) اولین اولویت استراتژیک توسعه گردشگری در جیرفت "برنامه ریزی توسعه مقصد به عنوان قطب گردشگری مسئولانه یا اکوتوریسم" و پس از آن " توسعه گردشگری فرهنگی- تاریخی و طبیعی در منطقه به عنوان عاملی جهت ایجاد امنیت پایدار" می باشند
واژگان کلیدی: برنامه ریزی استراتژیک، جاذبه گردشگری، جیرفت
  مقدمه
جهانگردی فعالیت نسبتاً پیچیده ای است که چندین بخش جامعه و اقتصاد را در بر می گیرد. این امر، بدون برنامه ریزی ممکن است باعث ایجاد صدمات ناخواسته و غیر منتظره ای شود. اکنون جهانگردی فعالیت نسبتاً جدیدی در بسیاری از کشورها به شمار می رود. برخی از دولت ها و اغلب بخش خصوصی در چگونگی گسترش جهانگردی به طور صحیح تر تجربه ای ندارند یا دارای تجربه ی کمی هستند. در کشورهایی که جهانگردی رونق زیادی ندارد برنامه ریزی، می تواند رهنمون لازم را برای توسعه ی آن فراهم کند. برای مناطقی که جهانگردی دارند، برنامه ریزی اغلب برای حیات دوباره بخشیدن به این بخش و حفظ کارایی آینده آن است. ابتدا جهانگردی باید در سطوح منطقه ای و ملی برنامه ریزی شود. در این سطوح، برنامه ریزی به سیاست های توسعه جهانگردی، طرح های ساختاری، استانداردهای تسهیلات، عوامل سازمانی و تمام عناصر دیگرِ لازم برای توسعه و مدیریت جهانگردی مربوط می شود. سپس در چارچوب برنامه ریزی ملی و منطقه ای می توان طرح های تفصیلی بیشتری برای جاذبه های جهانگردی، تفریحگاه ها، توسعه ی جهانگردی شهری، روستایی و سایر اشکال توسعه ی جهانگردی تهیه کرد(برنامه ریزی ملی و منطقه ای جهانگردی،13-12).
سابقه ی برنامه ریزی مدرن به شیوه ی غربی حداقل به 200 سال پیش و برنامه ریزی شهری در انگلستان بر می گردد(گان 1998، ویلیامز 1998). با این وجود، تاریخ اولین طرح های عینی برنامه ریزی مناطق شهری به زمان یونان باستان می رسد(گان 1998).
برنامه ریزی مدون شهری زمانی تکوین یافت که جمعیت به شکل فزاینده ای شهرنشین شدند و عمدتاً واکنشی بود به افزایش مضرات اجتماعی و زیست محیطی زندگی شهری ( گان ،1998).
برخی افراد برنامه ریزی را فقط عقل سلیم کاربردی می دانند. در حالیکه برخی دیگر معتقدند که برنامه ریزی مجموعه و خوشه ای از مشکلات است که بایستی به دقت مورد کاوش قرار گیرد. علاوه بر این کرنای معتقد است که برنامه ریزی زبانی جداگانه است که لغات و قواعد دستوری مختلف خود را دارا می باشد . برنامه ریزی گردشگری به دنبال این است که طرحی قابل اجرا و با جزئیات کامل را درباره ی این که هر یک از فاکتورهای اثرگذار در موفقیت گردشگری مناسب و قابل قبول بسیار فراتر از برنامه هایی هستند که فقط به حد اکثر سازی سود می پردازند .
با اینکه توسعه ی گردشگری منافع اقتصادی و اجتماعی زیادی به همراه دارد ، اما اثرات منفی زیادی نیز می تواند به همراه داشته باشد . بنابراین برنامه ریزان بایستی راههایی را برای توسعه در نظر گیرند که باعث رفاه و سعادت جامعه میزبان شود (گلدنر و ریچی ، 2009، ص 444).
یکی از مشکلات اقتصادی کشورهای جهان سوم از جمله ایران، بیکاری و تبعات اجتماعی ناشی از آن مانند فقر، جرم و جنایــت، بزه کاری و نا آرامی ها می باشد که عمدتاً ناشــی از کمبود زمینه های اشتغال است. توســعه گردشــگری می تواند موجب تنــوع بخشی به اقتصاد این کشورها گردیده و درصــدی از بیکاران را به خود جذب می نماید که در نهایت به منــتهی شدن برخی نتایج منــفی ناشی از بیــکاری نیز می گردد (دهستانی، 1383، 2). .
 اما بهره برداری بهینه از پتانسیل های گردشگری و دستیابی به موفقیت در مدیریت و توسعه گردشگری در شهرستان جیرفت، در گرو تدوین یک طرح راهبردی است تا امکان توسعه و بهره برداری مناسب و هدفمند از توانمندی ها و پتانسیل های گردشگری شهرستان فراهم گردد.
فهرست مطالب
فصل اول) کلیات تحقیق
1-1)    مقدمه                              1
1-2)    بیان مساله                          3
1-3)    اهمیت و ضرورت پژوهش                       6
1-4)    سوال های پژوهش                       8
1-5)    اهداف پژوهش          9
1-6)    قلمرو زمانی تحقیق       9
1-7)    قلمرو مکانی تحقیق       9
1-8)    استفاده کنندگان از نتایج تحقیق          9
1-9)    جامعه و نمونه آماری        10
1-10)    تعریف مفاهیم و واژگان اختصاصی تحقیق      …     10
1-11-1) جاذبه گردشگری      10
1-11-2) برنامه ریزی      11
1-11-3) استراتژی          12
1-11-4) برنامه ریزی استراتژی     12
1-11-5) جیرفت           14
فصل دوم) مبانی نظری
2-1) مقدمه             17
2-2) سیر و سفر از دیدگاه قر      18
2-3) سخنان بزرگان دین در مورد سفر             20
2-4) تعریف و مفهوم نظام گردشگری        20
     2-4-1) تعریف گردشگری       20
2-5) پیشینه جهانگردی در استان کرمان        22
2-6) تاریخچه و منشأ برنامه ریزی استراتژیک       25
     2-6-1) تاریخچه برنامه ریزی استراتژیک      25
 2-6-2) تاریخچه برنامه ریزی استراتژیک در غرب       28
  2-6-3) تاریخچه برنام ریزی استراتژیک در ایران     31
2-7) مدل های نظری برنامه ریزی استراتژیک        32
 2-7-1) مدل برنامه ریزی استراتژیک پایه       32
  2-7-2) مدل برنامه ریزی استراتژیک مبتنی بر هدف   33
   2-7-3) مدل برنامه ریزی استراتژیک تعدیلی           34
    2-7-4) مدل برنامه ریزی استراتژیک سناریویی        35
    2-7-5) مدل برنامه ریزی استراتژیک ارگانیک       36
    2-7-6) مدل برنامه ریزی استراتژیک استونر و فریمن   38
    2-7-7) مدل برنامه ریزی استراتژیک برایسون     41
    2-7-8) مدل برنامه ریزی استراتژیک  دانکن       43
    2-7-9) مدل برنامه ریزی استراتژیک دیوید         46
    2-7-10) مدل برنامه ریزی استراتژیک هکس         47
   2-7-11) مدل برنامه ریزی استراتژیک پیرس و رابینسون       48
  2-7-12) مدل برنامه ریزی استراتژیک گود اشتاین    49
   2-7-13) مدل برنامه ریزی استراتژیک وایتمن     50
   2-7-14) مدل برنامه ریزی استراتژیک دفت        51
     2-7-15) مدل برنامه ریزی استراتژیک گلوئیک      53
2-8) ابعاد برنامه ریزی                54
   2-8-1) بعد زمان در برنامه ریزی        54
   2-8-2) بعد کاربرد در برنامه ریزی       55
  2-8-2-1) برنامه های تک کاربردی    55
    2-8-2-2) برنامه های دائمی    56
     2-8-3) بعد وسعت در برنامه ریزی        56
    2-8-3-1) برنامه ریزی استراتژیکو        56
    2-8-3-2) برنامه ریزی تاکتیکی        57
    2-8-3-3) برنامه ریزی عملیاتی        57
2-9) اهمیت برنامه ریزی جهانگردی        58
2-10) نظام دهی گوناگون مدل برنامه ریزی استراتژیک جهانگردی       62
2-11) مزایا و معایب الگوی استراتژیک برنامه ریزی جهانگردی     65
  2-11-1) مزایا        65
  2-11-2) معایب      66
2-12) برنامه ریزی توسعه گردشگری        66
2-13) سیر تحول برنامه ریزی گردشگری       68
2-14) مراحل توسعه و تکامل گردشگری     70
2-15) سطوح برنامه ریزی توسعه گردشگری     73
  2-15-1) سطح بین المللی برنامه ریزی گردشگری      73
  2-15-2) برنامه ریزی گردشگری در سطح ملی       73
  2-15-3) برنامه ریزی گردشگری در سطح منطقه ای   74
      2-15-4) برنامه ریزی در سطح زیر منطقه ای      74
  2-15-5) برنامه ریزی در سطح پهنه توسعه و کاربری زمین    75
   2-15-6) برنامه ریزی در سطح سایت   75
  2 -15-7) طراحی تسهیلات     76
2-16) بررسی تحقیقات انجام شده     76
     2-16-1) تحقیقات انجام شده در داخل       76
      2-16-2) تحقیفقت انجام شده در خارج      78
2-17) ارائه مدل          79
      2-17-1) ملاحظات خاص در طراحی مدل برنامه ریزی استراتژیک جهانگردی    79
فصل سوم)روش تحقیق و سیمای عمومی شهرستان جیرفت ، تبیین وضع موجود بخش های اقتصادی- اجتماعی شهرستان جیرفت
3-1) مقدمه                             83
3-2) جامعه آماری                             83
3-3) نمونه آماری                         84
3-4) روش نمونه گیری                           84
3-4-1) انتحاب نمونه از بین متخصصان و صاحبنظران گردشگری             84
3-4-2) لنتخاب نمونه از بین جامعه میزبان85                 84
3-4-3) حجم نمونه                          85
3-5) روش پژوهش                            87
3-5-1) مرحله مطالعات کتابخانه ای                        87
3-5-2) مرحله مطالعات میدانی                       87
3-5-3) تهیه و تکمیل پرسشنامه                         88
3-6) روش تجزیه و تحلیل اطلاعات                     88
3-7) روایی پرسشنامه                            89
3-8) پایایی پرسشنامه                           89
3-9) آزمون های آماری                          90
3-10) نگاهی اجمالی به مطالعه موردی                    90
3-10-1) وجه تسمیه جیرفت                          90
3-11) سیمای عمومی شهرستان جیرفت                   91
3-11-1) ویژگی ها و شاخص های جغرافیایی                      91
3-11-1-1) معرفی شهرستان                         91
3-11-1-2) تقسیمات کشوری شهرستان                       91
3-11-1-3) آب و هوا                            91
3-11-2) ویژگی ها و شاخص های جمعیتی شهرستان                  92
3-11-2-1) جمعیت و نیروی انسانی                        92
3-11-2-2) پیشینه تاریخی                      93
3-12) تبیین وضع موجود بخش های اقتصادی- اجتماعی شهرستان               93
3-12-1) ویژگی ها و شاخص های اقتصادی تولیدی شهرستان             93
3-12-1-1) بخش کشاورزی و منابع طبیعی                      93
3-12-1-2)منابع طبیعی                       94
3-12-1-3) بخش منابع آب                      95
3-12-1-4) بخش صنعت و معدن                       96
3-12-1-5) بخش محیط زیست                         96
3-13) آثار تاریخی و جاذبه های دیدنی و گردشگری                    97
3-13-1) آثار شهر دقیانوس و تپه های کنارصندل                98
3-13-2) قلعه سموران                         99
3-13-3) موزه میراث فرهنگی                       100
3-13-4) گورخانه یا مقبره حیدری                    102
3-13-5) غار شعیب                           102
3-13-6) چاه آرتزین چمن                      102
3-13-7) بُندر دوساری                       103
3-13-8) آبشارها                            103
3-13-9) روستای دلفارد                       104
3-13-10) سایر آثار تاریخی و اماکن دیدنی و مذهبی                   105
3-13-11) صنایع دستی                       105
3-13-12) آداب و رسوم                           106
3-13-13) جشن سده                        108
فصل چهارم) تجزیه و تحلیل یافته ها
4-1) مقدمه                           111
4-2) بررسی شاخص های دموگرافیک و سوالات توصیفی                111
4-3) روش تجزیه و تحلیل داده ها                           128
4-3-1) ماتریس ارزیابی عوامل خارجی                       128
4-3-2) ماتریس ارزیابی عوامل داخلی                         132
4-3-3) تجزیه و تحلیل سوات                         136
4-3-4) تجزیه و تحلیل داخلی و خارجی                    140
4-3-5) ماتریس برنامه ریزی کمی راهبردی                     141
فصل پنجم) بحث، نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات
5-1) مقدمه                           147
5-2) بحث و نتیجه گیری                          147
5-3) نتیجه گیری از سوالات توصیفی                     149
5-4) تجزیه و تحلیل نقاط قوت، ضعف، تهدیدها و فرصت های گردشگری              150
5-5) نتیجه گیری از نقاط قوت                     151
5-6) نتیجه گیری از نقاط ضعف                        151
5-7) نتیجه گیری از فرصت های مطرح شده                      152
5-8) نتیجه گیری از تهدیدهای مطرح شده                      152
5-9) نتیجه گیری از ماتریس ارزیابی عوامل خارجی                 152
5-10) نتیجه گیری از ماتریس ارزیابی عوامل درونی                    153
5-11) نتییجه گیری از ماتریس سوات                    154
5-12) ماتریس برنامه ریزی کمی                       156
5-13) مشکلات و تنگناهای تحقیق                        156
5-14) مشکلات و تنگناهای محقق                    157
5-15) پیشنهادات به سایر محققین                    157
5-16) پیشنهادات کاربردی تحقیق                     157
پیوست
پرسشنامه شماره (1)                          II
پرسشنامه شماره(2)                          III
منابع و مآخذ                             IIIV