تحقیق حاضر با عنواناوقات فراغت معلمان شهریزد با تاکید بر فعالیت های ورزشی و ارتباط آن با فرسودگی شغلی در سال تحصیلی 93-92از سری تحقیق های رشته مدیریت
میباشد. این تحقیق در108صفحه با فرمت Word
(قابل ویرایش) در مقطع کارشناسی ارشد نگارش شده است و همچنین این تحقیق آماده چاپ و پرینت جهت
استفاده دانشجویان می باشد.
===================================================================================
تمامی
فایل های سیستم، توسط کاربران آن آپلود می شود. اگر در فایلی تخلفی مشاهده
کردید و یا مالک پروژه ای بودید که از وجود آن در سایت رضایت نداشتید با
ما تماس بگیرید، در اسرع وقت به گزارش شما رسیدگی می شود.
neginfile.ir@gmail.com
info@neginfile.ir
===================================================================================
قسمتهایی کوتاه از متن
چکیده
هدف ازپژوهش حاضر نحوه ی گذراندن اوقات فراغت معلمان شهریزد با تاکید بر فعالیت های ورزشی و ارتباط آن با فرسودگی شغلی در سال تحصیلی 93-92 می باشد. این پژوهش از نوع توصیفی بیانی بوده و شیوه ی جمع آوری داده ها و اطلاعات، مطالعات اسنادی و کتابخانه ای و مطالعات میدانی و همچنین ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه ای، شامل دو بخش که بخش اول شامل پرسشنامه ی چندگزینه ای محقق ساخته دارای 17 گویه است .جهت به دست آوردن نظر معلمان شهریزد که روایی پرسشنامه توسط 12 نفر از اساتید تربیت بدنی سنجیده و پایایی آن 81% به دست آمده است،و بخش دوم آن، پرسشنامه فرسودگی شغلی ماسلاچ که دارای 22 گویه که ضریب آلفای کرونباخ مورد محاسبه قرار گرفت و پایایی آن به میزان 81% محاسبه شد.جامعه آماری تحقیق حاضر کلیه معلمان شهر یزداست که تعداد آنها 3934 نفر می باشد، از طریق جدول مورگان و بر حسب نسبت تعداد معلمان هر منطقه و به صورت خوشه ای تعداد 600 نفر(300 زن و مرد300) به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش آمار توصیفی(جداول فراوانی و نمودار میله¬ای) و آمار استنباطی خی2 و فریدمن استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان داد که زمان فراغت معلمان بین 2 تا 3ساعت در روز بوده است. به ترتیب اولویت تماشای تلویزیون،مطالعه ورسیدگی به فرزندان جزوه فعالیت های فراغتی معلمان قرار داشت. معلمان علت عدم پرداختن به ورزش را کمبود وقت ،بی انگیزگی و بی حوصلگی بیان كردند. اکثر معلمان در اوقات فراغت خود به فعالیت های ورزشی می پردازند.انگیزه اصلی معلمان از پرداختن به ورزش،سلامتی جسمانی، تناسب اندام وسلامت روان بود.محل انجام ورزش باشگاه و منزل است . نتایج در مورد فرسودگی شغلی نشان داد معلمان شهر یزد تنهادر زیر مقیاس کفایت شخصی در پرسشنامه فرسودگی شغلی ماسلاچ ارتباط معنی داری وجود دارد.ولی زیر مقیاس های خستگی هیجانی و مسخ شخصیت در پرسشنامه فرسودگی ارتباط معنی داری وجود ندارد. همچنین تفاوتی بین فرسودگی شغلی زن و مرد وجود نداشت .
واژگان کلیدی: اوقات فراغت، تربیت بدنی، معلمان، فرسودگی شغلی، شهر یزد.
مقدمه
دسترسی فزاینده انسان به فن آوری جدید و یافتن راهکارهای ساده تر باعث شده است ،از حدود 140سال پیش تاکنون،اوقات بی کاری تا حدود دو برابر افزایش یابد.از سوی دیگر،آلودگی های محیط،پیچیدگی های ارتباطات اجتماعی،افزایش عامل های فشارهای شغلی و تنگناهای اقتصادی زندگی مدرن،سلامتی جسمی و روحی انسان را آسیب پذیر ساخته است.(کریمیان ،1387)
زندگی ماشینی به عنوان یکی از مشکلات اصلی بشریت قلمداد می شود، چرا که نتیجه آن کاهش تحرک و فعالیت افراد است. از جمله مفاهیم نوینی که معنای واقعی خود را با پیدایش انواع تکنولوژی و صنعتی شدن جوامع در زندگی مردم پیدا نموده است، اوقات فراغت و نحوه ی گذراندن آن است. ورزش های تفریحی با ورزش های مربوط به اوقات فراغت از مناسب ترین و شاید ضروری ترین گونه های گذران اوقات فراغت در عصر حاضر است.(کریمیان،1387)
فراغت مي تواند نقش نيرومند و در عين حال دوگانه در تحول سطح فرهنگي جامعه داشته باشد، به اين معنا كه مي تواند در ارتباط با نيازهاي فكري و عملي انسان، سازگاري يا ناسازگاري اجتماعي و پيشرفت یا واپسماندگي فرهنگي باشد . فعاليت هاي فراغتي مي تواند با رفع خستگي، صدمات جسمي و رواني ناشي از هيجانات مداوم كار و انجام وظايف اجتماعي را جبران نمايد و با تفريح از كسالت ناشي از يكنواختي كار روزمره رهايي يابد و فرصتي براي پرورش استعدادهاي ذهني و رواني، جسمي و عاطفي خود فراهم سازد لذا فعاليت فراغتي مي تواند باعث ارتقاء فرهنگ جامعه يا سقوط آن گردد. همان گونه كه كار جوانان را از گناه و افسردگي مي رهاند، فراغت نيز بر نشاط، شادي و طراوت آنان مي افزايد و اراده آنان را براي تداوم زندگي تقويت مي بخشد.پس به جاي پر كردن اوقات فراغت بايد به پر بار كردن آن انديشيد.)آبکار،1388)
بهره گيري شايسته از اوقات فراغت منوط به برنامه ريزي دقيق و متناسب با نيازها است . در غير اينصورت خواه ناخواه بخش هايي از عمر پر ارزش انسان در وادي پوچي از بين خواهد رفت . امروزه در نتيجه بخش هايي از عمر پر ارزش انسان، همچنین در نتيجه افزايش ميزان اوقات فراغت در زندگي افراد به ويژه جوانان، نوعي اخلاق تفريح بروز نموده وبحران هويت را تشديد كرده است. لذا مديران بايد آگاه باشند كه بايد اوقات فراغت را درجامعه هدفمندکنند. ورزش های تفریحی با ورزش های مربوط به اوقات فراغت از مناسبترین و شاید ضروری ترین گونه های گذراندن اوقات فراغت در عصر حاضر است.(کریمیان و همکاران،1387).در حقیقت ،گذراندن اوقات فراغت با انجام فعالیت های ورزشی از متداولترین روشهای موجود در جهان است.تحقیقات متعددی ،ارتباط همبستگی بین سطح آمادگی های عمومی بدنی با سلامت روانی ،سلامتی جسمانی،تنیدگی،تحلیل رفتگی شغلی و عامل های تشدید کننده آنها را به دست آورده اند.(امیرتاش،1387)
در دهه های اخیر پیشرفت قابل ملاحظه فناوری و صنعت، موجی از استرس را به ارمغان آورده که سبب کاهش سلامت جامعه شده است .استرس بر فعالیت های انسان در زمینه های گوناگون همچون روانشناختی، جسمانی و خانوادگی تاثیر سوء می گذارد.کاهش تولید نارضایتیهای حرفه ای، افزایش تصادف ها و خطاها و کاهش سلامت عمومی افراد از جمله نشانه های استرس اند.هر چند بسیاری از مشاغل همراه با فشار روانی هستند اما افراد شاغل در این حرفه ها می دانند که چگونه با فشار های تنش زا مقابله کنند با وجود محرک های تنش زا که روزانه با آن مواجه اند روش های اجتناب از آثار زیان بار این محرک ها را می دانند.اما بعضی از این افراد تا این حد توانایی و امکان لازم را برای مقابله و فرار از محرک های تنش زا را ندارند و همواره در معرض محرک های تنش زا هستند.ساعتچی(1376).همچنین توجه به استرس شغلی و مطالعه روی این مقوله گسترش روزافزون یافته است زیرا شیوع استرس شغلی بروز بیماری های روان تنی، مانند فشارخون و مشکلات گوارشی شده است .
سازمان بهداشت جهانی(1987) اعلام کرد که 90 درصد از کارمندان از شغل خود ناراضی اند و معتقدند که شغل شان در جهت اهداف زندگی آنان نیست و 75 درصدکسانی که به مشاوره های روان پزشکی نیازمندند به دلیل عدم رضایت شغلی و عدم توانایی در انجام دادن کارشان است.هر شغل با استرس همراه است،اما برخی مشاغل به سبب حساس بودن نوع وظایف و مسئولیت های آن بسیار پراسترس هستند.که حرفه معلمی و تدریس نیز ازجمله مشاغل پراسترس ویژه ذکر شده است.فرسودگی شغلی یکی از نتایج استرس های گوناگونی است ،که به صورت علائم جسمانی (سردرد، زخم معده)،علائم روانی(افسردگی، خشم) و علائم رفتاری(افت کاری و غیبت)ظاهر می شود.(روشن،1390)
مفهوم فرسودگی شغلی برای اولین بار از سوی فرودنبرگر در سال 1974 معرفی شد. وی فرسودگی شغلی را حالتی از خستگی و ناکامی می داندکه ناشی از ارتباطات و روابط شغلی است که به وصول نتیجه دلخواه منجر نمی شود.(محمدی و همکاران،1391)
فرسودگي شغلي يكي از نشانگان روان شناختي است و بيشتر باشغل هايي كه ساعات زيادي با انسانها در ارتباط هستند ديده مي شود. فرسودگي شغلي سندرمي روان شناختي مشتمل بر سه محور خستگي هيجاني، مسخ شخصيت،احساس عدم كفايت شخصي و داراي عوارضي مانند : خستگي مزمن، اختلالات خواب، علا ئم جسمي مختلف، تمايلات منفي و بدبينانه نسبت به همكاران و مراجعين،احساس گناه، كاهش عملكرد شغلي مي باشد.(خمرنیا وهمکاران،1389)
همه ما ساعت هاي خسته كننده و طولاني كار را به اميد روزهاي تعطيل و اوقات فراغت سپري مي‌كنيم. اوقات فراغت، به معناي فراغت از كار و زمان راحتي از دل مشغولي هاست. روز تعطيل آخر هفته، روزهايي به ياد ماندني است كه دست كم شاغلان سراسر جهان انتظار رسيدن آن را دارند. فراغت تجربه اي است كه فرد هنگام رهايي از الزامات كار روزانه براساس نيازها و علاقه هاي شخصي، داوطلبانه و متناسب با نياز و ذوق خود آن را انتخاب مي كند تا جسم، فكر و شخصيت او فرصت رشد و پرورش پيدا كند. فراغت اين امكان را به فرد مي دهد تا با بازسازي انرژي وتوان از دست رفته، با قدرت و توان حركتي مضاعف شروع به فعاليت كند. به همين علت است كه چگونه گذراندن اوقات فراغت، يك نياز ضروري تلقي مي شود و نهادهاي مختلف جامعه براي اين كه آن را به فرآيندي هدفمند، اصولي و برنامه ريزي شده تبديل كنند، در تلاشند. برنامه ریزی های عملی سازنده برای گذران اوقات فراغت می تواند همه افراد جامعه، بخصوص معلمان رادرجهت انرژی بیشتر،روحیه ی شاداب ترونیروی خلاقانه پیش برد.درعین حال، بی توجهی به این امرنیز ممکن است سبب ، کاهش انرژی انگیزه ودرنتیجه به فرسودگی شغلی بینجامد.
اوقات فراغت باید نیازهای درونی انسان رابرآورده کند واورا از قید وبندها رهاسازد. انسان در اوقات فراغت، ازتعیین نوع فعالیتش توسط دیگران آزاد است که این موجب تمایزآن از کارمی شود.به نحوی که انسان به معنای واقعی کلمه، آن گونه که مایل است رفتارمی کند.
باعنایت به مطالبی که گفته شد اوقات فراغت یکی ازمسائل حیاتی درپویایی فرآیند آموزش وپرورش است وپرداختن به این موضوع می تواند گره گشای تنگناها وکلیدی برای حل مسائل آن ودرنهایت راهبردی برای برنامه ریزی در جهت پرکردن اوقات فراغت آنهابه نحو مطلوب وشایسته می باشد.
بیان مساله
با پیچیده تر شدن روز افزون جوامع امروزی ،رسالت سازمان ها برای برآوردن انتظارات جوامع،حساس تر و مهمتر می شود.به طوری که می توان اذعان کرد که دنیای ما دنیای سازمان هاست و آنچه امروز بین اهل فن و به اتفاق نظر به یقین تبدیل شده ،نقش اساسی نیروی انسانی به عنوان عامل گرداننده اصلی سازمان هاست.به عبارت دیگر،انسان ها به کالبد سازمان جان می دهند.بی تردید نیروی انسانی کارآمد و خودانگیخته برای رشد خود و توسعه و دستیابی به هدف برنامه ریزی شده سازمان ،بیشترین کارایی را داشته باشد.با توجه به حساسیت سازمان آموزش و پرورش ،برای دستیابی و اجرای موفقیت آمیز هر فعالیت آموزشی ،افزون بر منابع مالی ،وسایل و فناوری،وجود نیروی انسانی سالم و متعهد،نقش اساسی را ایفا می‌کند. به عبارت دیگر تعهد کاری و واکنش عاطفی فرد نسبت به کار وهمچنین بالا بودن سلامت روانی،میزان تولید و قابلیت کار رابالا می برد.(زارع،1391)
پژوهش هایی که در دهه های 1980تا1990صورت گرفته است ، تایید نموده اند که مشکلات روانی و اجتماعی همگی در ایفای نقش اجتماعی به عنوان یک عامل بازدارنده تلقی می شود.در غالب این پژوهش ها ضمن التفات به آثار مخرب مشکلات مذکور، بر ضرورت کشف و شناخت علل و عوامل موثر از جمله فرسودگی شغلی که در سطح معناداری می توانند شاخصی برای ارزیابی میزان سلامت عمومی باشند،به وضوح دیده می شوند.(تویتز،1995)
سازمان بهداشت جهانی(1998)،درتعریف فرسودگی شغلی اظهار داشته است که فرسودگی شغلی عبارت است از یک فرآیند روانشناختی که شرایط استرس شغلی شدید حادث می شودو خود را به صورت فرسودگی عاطفی،مسخ شخصیت،کاهش انگیزه و پسرفت(تضعیف عملکرد)نشان می دهد.همچنین،همین سازمان،سلامت عمومی را برخورداری از آسایش کامل جسمی ،روانی و اجتماعی و نه فقط نداشتن بیماری ونقص عضو تعریف کرده است.(لست،1367 )
به جرات می توان گفت از زمانی که انسان پا به عرصه حیات نموده است تمام فعالیت هایش در جهت تامین رفاه بیشتر در زندگی بوده است.بدون تردید انجام فعالیت های ورزشی و تفریحی در زمان فراغت اگر به روش صحیح و با رعایت مصالح جامعه توام باشند، دارای کارکردهای فردی و اجتماعی مفیدی هستند.دراین میان فعالیت های ورزشی به سبب اثرات مثبت و مطلوبی که در ارضای نیازمندی های روانی و جسمی افراد دارد حائز اهمیت بسیاری بوده و به نحوه مطلوبی می تواند مفید وسازنده واقع شود.افراد شاغل با توجه به فشار عصبی شدید ناشی از ماهیت ،نوع یا وضعیت نامناسب کاربه پیدایش حالتی منجر می شوند که فرسودگی شغلی نامیده می شود.در این حالت کار ماهیت خود را از دست می دهد.به این ترتیب بیماری های روان پزشکی ناشی از استرس های شغلی و محیط شغلی و همچنین تحلیل رفتگی افراد می تواند باعث کاهش کارایی افراد در سازمان گردد. متاسفانه شواهد نشان می دهد که با همه نقش و اهمیتی که معلمان در توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جامعه از طریق تربیت و هدایت صحیح نوجوانان و جوانان جامعه دارند،بنا به عللی از جمله مشکلات اقتصادی،اجتماعی نه تنها اوقات فراغت بلکه بخش عمده ای از وقت روزانه خویش را صرف تامین نیازهای مادی و اقتصادی می نمایند به طوری که که عملا فرصت لازم برای رشد علمی و معنوی و مهارتی و تامین سلامت جسمی و روانی.آنها وجود ندارد.با این حال از اوقات فراغت معلمان می توان به عنوان یک پتانسیل در رسیدن به اهداف آموزشی وتربیتی و همچنین کاهش فرسودگی شغلی آنان استفاده نمود و با مساعدت آموزش و پرورش زمینه لازم را دراین راستا با ارائه راهکارهای مناسب فراهم نمود. با توجه به اهمیت موضوع،ضرورت داشت که نحوه ی گذراندن اوقات فراغت معلمان با تاکید برفعالیت های ورزشی و ارتباط ان با فرسودگی شغلی مورد تحقیق و بررسی قرار بگیرد.
ضرورت و اهمیت تحقیق
امام رضا (ع) می فرمایند:
کوشش کنید اوقات روز شما چهار ساعت باشد.ساعتی برای عبادت و خلوت خدا،.ساعتی برای تامین معاش، ساعتی برای آمیزش و مصاحبت برادران مورد اعتماد و کسانی که شما را به عبودیتتان واقف می کنند و در باطن نسبت به شما خلوص و صفا دارندو ساعتی را به تفریحات و لذائذ خود اختصاص بدهیدتا از مسرت و نشاط ساعات تفریح نیروی انجام وظایف ساعات دیگر را تامین کنید.(نجفی،1376)
تحولات ودگرگونی های سریع صنعتی با پیامدهای اجتماعی واقتصادی فراوانی همراه بودوتأثیرات مهمی بر چگونگی اوقات فراغت مردم برجای گذاشت به عنوان مثال، مکانیزه شدن صنایع وایجاد امکانات رفاهی ونظایر آن موجب تغییر سبک زندگی مردم از قبیل کوچک تر شدن ابعاد خانواده وتغییرروابط همبستگی افراد بایکدیگرشد، درحالی که در گذشته، روابط همبستگی وخانوادگی افراد بایکدیگر نقش بارزی درگذراندن اوقات فراغت مردم داشت.علاوه بر این، مکانیزه شدن وسایل رفت وآمد،ظهور سینما واختراع تلویزیون نیز اوقات فراغت انسان ها را متاثر ساخت.گرچه پیشرفت تکنیک تنها عامل نبوده واحتیاجات اجتماعی، روابط میان قدرت های اجتماعی زمان ومحیط اجتماعی واقتصادی هم برمیزان زمان آزاد وانتخاب نوع امکانات فراغتی به شدت اثر گذاشته است.تحول دیگر اهمیت خاصی است که درحیات فردی واجتماعی احراز کرده است،چنان که زمان کار از زمان فراغت به کلی جدا شده واوقات فراغت ارزشی ذاتی پیداکرده است.بدین ترتیب از مشخصات اساسی فراغت در جهان کنونی آن است که دیگر تنها به طبقات ممتاز اختصاص ندارد وبه طبقات دیگر هم تعمیم یافته است.(آقازاده،1385)
در سازمان های آموزشی نیز مانند سایر سازمان ها هرفرددر نخستین تماس حرفه ای خود با محیط کار امیدوار است که با جوی مناسب مواجه شود، تا بتواند نیازهای اقتصادی، اجتماعی و روانی خود را به نحوی مطلوب برآورده سازد.
یکی از اقشار جامعه که باید به سلامت روانی آن اندیشید،معلمعین و دبیران هستند. معلمعین و دبیران در رشد و توسعه هر کشور و تعلیم و تربیت و پرورش آینده سازان آن نقش بسیار حساس و بنیادین دارد. به وجود آوردن شرایط آرمانی فرهنگی که زمینه تفکر و پژوهش در آن فراهم شود و فرآیند یاددهی و یادگیری به طور مطلوب صورت پذیرد ، مستلزم آن است ، که معلمین و دبیران از روحیه شاداب و قوی برخوردار باشند و حداقل مشکلات و سختی ها را در زندگی شغلی و اجتماعی داشته باشند .
معلمین و دبیران با استرس های گوناگون مواجه اند. از نتایج این استرس ها بروز فرسودگی شغلی در میان آنان است که تاثیر نامطلوب در سازمان خانواده و زندگی اجتماعی و فردی بر جای می گذارد.از مهمترین آن ها می توان غیبت کارکنان از کار ،تاخیر متوالی، شکایت های مختلف روان تنی، کشمکش و تضاد در محیط کار، تغییر شغل و در نهایت ترک خدمت را می توان نام برد.هنگامی که فرسودگی شغلی رخ می دهد ، فقدان روزافزون واقع بینی،کاهش انرژی در ادامه فعالیت های سودمند، از دست دادن فلسفه نهایی زندگی و فقدان احساس همدردی و اختلالات روحی و جسمی ظهور پیدا می کند.برای فائق آمدن بر این مشکلات باید با استرس های روانی وفرسودگی مقابله کرد. راهبردهای متفاوتی برای پیشگیری و درمان فرسودگی شغلی در منابع گوناگون پیشنهاد شده است. اهمیت این پژوهش دراین است که ابعاد گوناگون فرسودگی را در جامعه فرهنگیان روشن می کند وروشهای مقابله ای موثر در برابر استرسهای شغلی و روانی و فرسودگی شغلی را نشان میدهد.
معلمان به واسطه ماهیت شغلی خود ،با مشکلات عدیده ای مواجه هستند،مشکلاتی مانند پرحجمی کار، افت تحصیلی دانش اموزان، حقوق و مزایای ناکافی، عدم علاقه دانش اموزان به تحصیل ،نادیده گرفتن نیازهای آنها از طرف سازمان های آموزشی و کلاس های پرجمعیت، این مشکلات همگی بر سلامت آنها تاثیر گذار بوده و با استمرار این مشکلات آسیب گریزی آنها را بالا برده ونهایتا ممکن است منجر به فرسودگی شغلی در میان آنان شود.(هاکانن جی،2004: گریسن،2008)
ازسوی دیگر ،شواهد تحقیقاتی نشان می دهد که فرسودگی شغلی با غیبت های مکرر بازنشستگی زودرس، عملکرد نامناسب و کاهش کیفیت تدریس، عزت نفس پایین و از لحاظ روان شناختی از قبیل افسردگی، اضطراب و مشکلات جسمانی از همبستگی مثبت و بالایی برخورداراست.(رستمی و همکاران،1387).همچنین،نابه سامانی و سرگردانی انسان در اوقات فراغت،به ویژه در محیطهایی که آکنده از عاملهای تنش آور است زندگی شخصی و شغلی انسان هارابا بحران های متفاوتی روبرو می سازد،همچنین روشن ساخته اندکه پرداختن به تفریحات سالم در اوقات بی کاری ،به ویژه فعالیت های ورزشی،آثارمثبت و فراوانی در بهبود این وضعیت دارد.نتایج این تحقیقات باعث شدند،سازمان ها و ارگان های گوناگون،برنامه ریزی های وسیعی برای گذراندن اوقات فراغت کارکنان خود انجام دهند.این توجه جهانی،موجب پیدایش صنعت عظیمی شدکه هدف مستقیم آن ،فراهم آوردن امکانات برای گذراندن اوقات فراغت است. (امیرتاش،1383)
بنابراین با توجه به مطالب ذکر شده و در جهت دستیابی به اهداف فوق ،انجام این پژوهش از نظر پژوهشگر ضروری شناخته شده و سعی گردیده است تا با روشن نمودن اثرات عملکرد و کیفیت برنامه های اوقات فراغت معلمین ودبیران شهر یزد با تاکید بر فعالیت های ورزشی و ارتباط آن با فرسودگی شغلی گامی در جهت پربارکردن اوقات فراغت معلمین ودبیران شهریزد وکاهش فرسودگی شغلی و بالا بردن کیفیت زندگی آنهابرداشته شود.
