فناوری اطلاعات و ارتباطات
فناوری اطلاعات و ارتباطات واژه‌ای است که در سال 1970 پدید آمد و برگیرنده دو موضوع محاسبات ریاضی و ارتباطات منطقی اعداد بود. مفاهیم مختلفی با برخوردهای متفاوتی در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات عنوان شده است. فناوری اطلاعات و ارتباطات عبارتست از، فناوری که سیستمهای پردازش اطلاعات بازرگانی و اداری و غیره را در بردارد. کامپیوترها و شبکه های ارتباطی و معلومات خاص فناوری اطلاعات و ارتباطات اجزای فناوری اطلاعات می‌باشند(فلاح و عطارنیا،173:1392).
فناوری اطلاعات و ارتباطات زیربنای حرکت جوامع و نسل آینده در اغلب زمینه‌هاست و به عنوان بستر و ابزاری مهم برای رشد و توسعه به شمار می‌رود. عمق تأثیرات این فناوری به گونه‌ای است که نادیده گرفتن آن منجر به از دست دادن جایگاه جهانی در عرصه‌های جدید خواهد شد(اخوان و مسعودی ندوشن،1384). این فناوری‌ها واسطه‌ای هستند که امکان بیان طیف گسترده‌ای از اطلاعات، اندیشه‌ها، مفاهیم و پیام‌ها را فراهم می‌کند و تبحر در فناوری اطلاعات و ارتباطات به معنی توانایی به کارگیری مؤثر آن می‌باشد. تبحر در آن شخص را قادر می‌سازد که انواع مختلف کارها را انجام دهد و برای انجام هر کار راه‌های مختلفی را بیابد(خسروی،1386).
کلارک ، وسایل و امکانات ارتباط رسانه‌ای و فناوری را در مباحث آموزشی حتمی و اجتناب ناپذیر می‌داند. اما باید توجه کرد که میزان استفاده از فناوری‌ها و تجهیزات به نگرش کاربران نسبت به این ابزار بستگی دارد و هرچه نگرش آنها مثبت باشد، استفاده از این آموزش‌ها بهبود خواهد یافت(کلارک،1994). با توجه به اینکه فناوریهای ارتباطات در تعلیم و تربیت مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند تا تعامل میان تمامی شرکت کنندگان در فعالیت‌های آموزشی را توسعه دهند، بنابراین تعامل جزئی ضروری در فرآیند آموزشی محسوب می‌شود. از نظر واگنر تعامل وقایع دوسویه‌ای است که حداقل به دو شی و به دو عمل نیاز دارد. تعامل زمانی اتفاق می‌افتد که این اشیاء و وقایع به صورت متقابل یکدیگر را تحت تاثیر قرار دهند. تعامل امکان انجام دادن کارها و وظایف گوناگون در فعالیت‌های آموزشی را فراهم می‌کند(اندرسون و الومی ،81:1385).
نظریه‌های مورد استفاده در فناوری‌آموزشی
در بین نظریه‌های موجود یادگیری، نظریه‌های رفتارگرا، شناخت گرا و سازنده گرا بیشتر از سایر نظریه‌ها مورد استفادۀ دست‌اندرکاران فناوریهای آموزشی است که در اینجا به طور مختصر به این سه نظریه پرداخته می‌شود:
نظریه رفتارگرایی
نظریه رفتارگرایی که یک از قدیمی‌ترین نظریه‌های مربوط به یادگیری است، بر تکرار یک الگوی جدید رفتاری متمرکز است. البته تا وقتی که به صورت خودکار درآید، به عبارت دیگر این تئوری رفتاری بر رفتارهای آشکاری متمرکز است که قابل مشاهده و اندازه‌گیری باشد. این تئوری مغز انسان را به عنوان یک «جعبۀ سیاه» در نظر می‌گیرد. در مدل‌های یادگیری رفتارگرا، عنصر تفکر نقشی بر عهده نداشته و یادگیری چیزی جز کسب عادت نیست(سلیمی ، کسکه، صفری فارفار، محب زادگان،1387).
نظریۀ شناخت گرایی
نظریه پردازان شناخت گرا قبول دارند که بسیاری از یادگیری‌ها در ارتباط با مجاورت و تکرار حاصل می‌شوند. همچنین به اهمیت تقویت اذعان دارند، ولی تأکید دارند که نقش آن عمدتاً فراهم آوردن بازخورد درستی جواب‌هاست تا به عنوان یک عامل انگیزشی، و این چنین مفاهیم رفتاری را قبول دارند. دیدگاه این نظریه پردازان دربارۀ یادگیری انسان عبارت است از: «تحصیل یا سازماندهی مجدد ساختارهای شناختی که از طریق آنها انسان‌ها اقدام به پردازش و ذخیره اطلاعات می‌کنند». این نظریه مبتنی بر فرایند تفکری است که در ورای رفتار قرار دارد.
نظریۀ سازنده گرایان
سازنده گرایان اعتقاد دارند که یادگیرندگان خود، واقعیت خویش را می‌سازند یا حداقل آن را بر مبنای ادراکات خود از تجارب تفسیر می‌کنند. بنابراین دانش هر فردی تابعی از تجارب اولیه، ساختارهای ذهنی و باورهای اوست که در تفسیر اشیاء و رویدادها از آنها استفاده می‌کند. دیدگاه سازنده گرایان به دانشجویان کمک می‌کند تا با استفاده از دانش یا اطلاعات به ساختن معانی بپردازند. در این رویکرد بیشترین تکیۀ طراحان آموزشی بر فناوریهای نوظهور آموزشی است و این دو با هم رابطۀ تراکنشی دارند که حاصل آن تولید دانش است. چیزی که باید بیش از همه در مورد یادگیری الکترونیکی به آن توجه کنیم رشد تنوع و گوناگونی آن است، که فراسوی کلاسهای درسی و آموزشی به تولید و پخش اطلاعات و پشتیبانی مستقیم از اجرای آن می‌پردازد. ایجاد دسترسی به اطلاعاتی که شامل دانش و معرفت جمعی است می‌تواند زمینۀ قدرتمندی برای آموزش باشد(روزنبرگ،13:1384).
برای اجرای یادگیری الکترونیکی، در سطح نظام آموزشی باید به چند محور توجه شود: تمهید مقدمات، قلمرو عملیات، مراکز مجری، مدیریت و سازمان، مقاطع مورد عمل، برنامۀ درسی و نحوۀ اعطای مدرک رسمی(مجیدی،1388). زیر محورهایی که برای این محورها در نظر گرفته شده‌اند به شرح زیر می باشد:
• تمهید مقدمات: ایجاد مؤسسه‌‌‌‌‌‌های یادگیری، پذیرش رویکرد تلفیقی به روش‌های آموزشی و انعقاد توافقنامه‌های فی ما بین واحدهای مربوط ؛
• قلمرو عملیات: تمام گروه‌های برخوردار از یادگیری الکترونیکی ؛
• مراکز مجری: مراکز مجاز ؛
• مدیریت وسازمان: تعیین خط مشی، تعریف استاندارد، تفکیک و واگذاری تصدی‌گری در اجرا، طراحی و تدوین نظام مدیریت یادگیری فراگیر، کنترل و نظارت، ارزیابی و رتبه بندی مراکز ؛
• مقاطع مورد عمل: آموزش‌های رسمی و غیر رسمی ؛
• برنامۀ درسی: کلاس مجازی، تعریف استاندارد، ارزشیابی دربدو ورود و حین تحصیل، ارزشیابی مستمر، تعامل چند سویه از طریق ویدئو کنفرانس، پست الکترونیکی و فرم‌های مباحثه و گفت و گوهای علمی ؛
• اعطای مدرک رسمی: تدارک امتحانات حضوری و غیر حضوری پایانی .
فهرست مطالب مبانی نظری و پیشینه تحقیق مهارت یادگیری الکترونیکی (فصل 2) به شرح زیر می باشد:
مهارت یادگیری الکترونیکی
فناوری اطلاعات و ارتباطات
تعامل در آموزش از راه دور
تعامل استاد – دانشجو
تعامل دانشجو – دانشجو
تعامل دانشجو – محتوا
تعامل استاد – محتوا
تعامل استاد – استاد
تعامل محتوا - محتوا
مراحل تکامل فناوری آموزشی
فناوری توزیعی
فناوری اشتراکی
فناوری تعاملی
نظریه‌های مورد استفاده در فناوری‌آموزشی
نظریه رفتارگرایی
نظریۀ شناخت گرایی
نظریۀ سازنده گرایان
دسته‌بندی آموزش الکترونیکی
یادگیری شخصی
یادگیری جمعی
کلاس های مجازی
آموزش از راه دور
نسلهای آموزش از راه دور
تاریخچه آموزش از راه دور در ایران
آموزش مجازی
شیوه‌های آموزش مجازی
آموزش فاصله ای
آموزش الکترونیکی
پخش شبکه‌ای تعاملی
پخش شبکه‌ای زنده
همایش‌های روی خط
آموزش آنلاین
پخش شبکه‌ای
هم اندیشی مجازی
عناصر آموزش مجازی
هدف‌های برنامه درسی
فعالیت‌های یادگیری
مواد و منابع یادگیری
محتوای الکترونیکی
استانداردهای محتوای الکترونیکی
بررسی استانداردهاي آموزش و فراگیري الکترونیکی
• استاندارد ای ام اس
• استاندارد اسکورم
سامانه مدیریت یادگیری
نقش معلم در محیط‌های یادگیری الکترونیکی
1-1 پیشینه پژوهش
1-1-1 پژوهشهای انجام شده خارجی
1-1-2 پژوهشهای انجام شده داخلی
منابع فارسی
منابع لاتین
